Πολλοὶ ἔχουν γράψει πολλὰ γιὰ τὰ θεμελιώδη ἁγιολογικὰ κείμενα τοῦ ὄρους Σινᾶ, ἀμφισβητώντας μὲ πλῆθος ἐπιχειρημάτων τὴν ἱστορικότητα καὶ συνεπῶς τὴν ἀξιοπιστία τους. Φθάνουν μάλιστα ἀπροσχημάτιστα στὸ σημεῖο νὰ τὰ θεωροῦν ipso facto ὡς μύθους, ἐνδιαφερόμενοι πρωτίστως νὰ ἐξιχνιάσουν τὰ ὅποια ἱστορικὰ στοιχεῖα θὰ μποροῦσαν αὐτὰ νὰ προσφέρουν, ἀποπειρώμενοι δὲ μιὰ ἐν πολλοῖς αἴολη ἀνακατασκευὴ τῆς Ἱστορίας. Πρόκειται πλέον γιὰ μιὰ καθιερωμένη μέθοδο προσεγγίσεως τῆς ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας, παρόλο ποὺ στὴν πραγματικότητα εἶναι παντελῶς αὐθαίρετη, καθὼς οἱ ἴδιοι ἔχουν ἀποφασίσει γιὰ τὴν αὐθεντικότητα τῶν ἐπιστημονικῶν κριτηρίων τους, ἀναθεωρώντας κατὰ βούλησιν ἐκεῖνα τῶν παλαιῶν ἱστορικῶν. Ἐπειδὴ λοιπὸν ὁ στεῖρος αὐτὸς ἐπιστημονισμὸς τείνει νὰ ἐπηρεάσει τυραννικὰ ἀκόμη καὶ τοὺς ὀρθοδόξους μελετητές, ἡ Ἱερὰ Μονὴ τοῦ ὄρους Σινᾶ θεώρησε καθῆκον της νὰ προχωρήσει ἐμπεριστατωμένα στὴν παρουσίαση τῶν δικῶν της ἀπόψεων.

Εἶναι γνωστὸ πὼς ἡ ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία βρίθει θαυμαστῶν γεγονότων, τὰ ὁποῖα συχνὰ καταγράφονται ἀπὸ τοὺς χριστιανοὺς ἱστορικοὺς πολὺ ἁπλᾶ, ὡς νὰ πρόκειται γιὰ γεγονότα φυσικά. Γιὰ τὴν πλειοψηφία τῶν συγχρόνων ἐρευνητῶν, ὁ,τιδήποτε ὑπερβαίνει τοὺς φυσικοὺς νόμους θεωρεῖται στὴν καλύτερη περίπτωση φαντασιῶδες, ἀποδίδοντας ἔτσι ἐμμέσως στοὺς συγγραφεῖς ψυχοπαθολογικὸ ὑπόβαθρο. Τὸ γεγονὸς λαμβάνει ἀκόμη πιὸ σημαντικὲς διαστάσεις ὅταν ὑποστηρίζουν τὴν ἐσκεμμένη ἐπινόηση καὶ μυθοπλασία ἐκ μέρους τῶν συγγραφέων μὲ σκοπὸ τὴν «ψυχικὴ ὠφέλεια» τῶν ἀναγνωστῶν. 

Γιὰ τοὺς Μοναχοὺς τῆς ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας δὲν ὑπάρχει ἰδιαίτερη δυσκολία νὰ ἀποδεχθοῦν θαυμαστά, θαυματουργικὰ φαινόμενα καὶ γεγονότα ποὺ ὑπερβαίνουν τοὺς φυσικοὺς νόμους. Ἀπὸ τὴν στιγμὴ ποὺ θεμέλιο τῆς Ὀρθοδοξίας εἶναι ἡ ἴδια ἡ Ἀνάστασις ἐκ νεκρῶν τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ ἡ μελλοντικὴ ἀνάστασις ὅλων τῶν ἀνθρώπων, ποιά δυσκολία θὰ μποροῦσαν νὰ ἔχουν στὴν ἀποδοχὴ ὁποιουδήποτε ἄλλου θαυμαστοῦ γεγονότος, ὥστε νὰ τὸ ἀπορρίψουν ὡς «ὑπερφυσικό»; Πολὺ περισσότερο δέ, ὅταν καὶ οἱ ἴδιοι καθίστανται διαρκῶς μάρτυρες παρομοίων ὑπερβατικῶν γεγονότων καὶ καταστάσεων, ποὺ τοὺς βεβαιώνουν μὲ τρόπο βιωματικό, καὶ ὡς ἐκ τούτου ἀκαταμάχητο, ὅτι ὁ Θεός παραμένει πάντοτε ὁ ἀπόλυτος Κύριος καὶ ρυθμιστὴς ὅλων τῶν φυσικῶν νόμων, οἱ ὁποῖοι ἐν τέλει εἶναι ἁπλῶς μιὰ σταθερὴ καὶ συνεπὴς ἐκδήλωσις τῶν ἐνεργειῶν Του.

Τὸ ἰδιαίτερο καὶ ἀναντικατάστατο ἀπὸ ὁποιαδήποτε γνώση βίωμα τῆς λατρευτικῆς καὶ ἀσκητικῆς ζωῆς τῶν Μοναχῶν, τοὺς δίνει τὴν δυνατότητα νὰ διακρίνουν μὲ τὸν πλέον αὐθεντικὸ τρόπο τὴν πιθανὴ ἀνάγκη σκεπτικισμοῦ ἀπέναντι στὶς ἱστορικὲς περιγραφές, καθὼς καὶ τὸν βαθμὸ γνησιότητος καὶ ἀξιοπιστίας τῆς τυχὸν ὑπερφυσικῆς διηγήσεως τῶν θρησκευτικῶν πηγῶν. Σὲ πεῖσμα τῶν καιρῶν, ἀκολουθοῦν τὴν δημιουργικὴ νοοτροπία τῶν παλαιῶν ἱστορικῶν, ἀπορρίπτοντας τὴν ἀπροϋπόθετη θανατηφόρο ἀποδόμηση τῶν παραδόσεων καὶ μὴ θεωρώντας ἐκ προοιμίου ψευδῆ ἢ ἀναξιόπιστη τὴν παραδεδομένη ἱστορικὴ γνώση.

Ὁ ὀρθόδοξος Μοναχισμός, καὶ δὴ ὁ Σιναϊτικός, εἶναι ὁ ἀδιάσπαστος φορέας τοῦ ἴδιου πνεύματος, τῆς ἴδιας οὐσιαστικὰ παιδείας, τοῦ ἴδιου πολιτισμοῦ ἀπὸ τὸν 3ο αἰῶνα μέχρι σήμερα, παρὰ τὶς ὅποιες χωροχρονικὲς ἐπιμέρους ἰδιαιτερότητες. Οἱ Σιναΐτες μοναχοὶ ζοῦν στὸν ἴδιο μὲ τοὺς ἀρχαίους ἀσκητὲς χῶρο, ἀντιμετωπίζουν -τηρουμένων τῶν ἀναλογιῶν- τὶς ἴδιες δυσκολίες, ἀναπτύσσουν τοὺς ἴδιους οὐσιαστικὰ μηχανισμοὺς ἐπιβιώσεως, προσεύχονται μὲ τὸν ἴδιο τρόπο, ἀγωνίζονται στὸ ἴδιο Εὐαγγέλιο, ὁμιλοῦν τὴν ἴδια γλῶσσα, συγχρῶνται μὲ τοὺς ἴδιους βεδουΐνους. Ἐν ὀλίγοις, εἶναι αὐτοὶ ποὺ ἔχουν τὴν δυνατότητα μὲ τὸν πιὸ φυσικὸ καὶ ζωντανὸ τρόπο νὰ ἀντιληφθοῦν τὴν πραγματικότητα ποὺ κρύβεται κάθε φορὰ πίσω ἀπὸ τὶς λέξεις τῶν σχετιζομένων μὲ τὴν Ἱστορία τοῦ Σινᾶ συγγραμάτων. Ταυτόχρονα, παρακολουθώντας ζωντανὰ καὶ ἀδιάλειπτα ὅλες τὶς ἐξελίξεις καὶ ἀνακαλύψεις τῆς ἐπιστήμης τῆς ἀρχαιολογίας στὸν δικό τους ζωτικὸ χῶρο, ἔχουν τὴν μοναδικὴ δυνατότητα νὰ τὶς ἀξιολογοῦν ἄμεσα καὶ ἔγκυρα, καὶ νὰ ἀντιλαμβάνονται ἐναργῶς τὴν ὅποια ἀξία καὶ πραγματική τους σημασία στὰ πορίσματα τῆς ἐπιστήμης τῆς Ἱστορίας.

Ἐπικαλουμένη τὴν βοήθεια τῆς ἁγίας Αἰκατερίνης καὶ ὅλων τῶν Ἁγίων τῆς καθ᾿ ἡμᾶς ἐρήμου, ἡ Ἱερὰ Μονῆ τοῦ ὄρους Σινᾶ, παρακολουθώντας βεβαίως προσεκτικὰ τὴν διεθνῆ βιβλιογραφία καὶ ἀρθρογραφία, ἐγκαινιάζει τὴν παροῦσα στήλη καὶ ξεκινᾶ τὴν παρουσίαση τῆς δικῆς της προσεγγίσεως τῆς ἱστορικῆς ἀλήθειας· μιᾶς προσεγγίσεως ποὺ προέρχεται ἀπὸ ἀνθρώπους ποὺ ἐγκαταβιώνουν οἱ ἴδιοι στὸν χῶρο τὸν ὁποῖο μελετοῦν καὶ δὲν τὸν ἀντιμετωπίζουν ὡς ἕνα νεκρὸ ἱστορικὸ μνημεῖο, ἀλλὰ ὡς μιὰ ζῶσα, ἔνθεη πραγματικότητα.

ΧΡΟΝΟΛΟΓΗΣΙΣ ΟΣΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΚΟΣ

Ἱερομονάχου Συμεὼν Σιναΐτου

23 Σεπτεμβρίου 2020
ἀνεθεωρήθη ἐκτενῶς: 30 Αὐγούστου 2021

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

Περὶ τῆς χρονικῆς τοποθετήσεως τοῦ βίου τοῦ ὁσίου Ἰωάννου τοῦ Σιναΐτου καὶ συγγραφέως τῆς Κλίμακος, δὲν ὑπάρχουν μέχρι σήμερα ἀπολύτως ἀκριβῆ τεκμήρια. Κατὰ τὸν 20ο κυρίως αἰῶνα ἔχουν διατυπωθεῖ διάφορες ὑποθέσεις, οἱ ὁποῖες ὅμως συνήθως στηρίζονται σὲ ἀποσπασματικὰ στοιχεῖα, ποὺ μᾶλλον ἐκ πρώτης ὄψεως φαίνονται πιὸ ἰσχυρὰ ἀπὸ ὅσο εἶναι πραγματικά. Ἐν πάσῃ περιπτώσει οἱ ὑποθέσεις αὐτὲς καλύπτουν ἕνα εὖρος ἀπὸ τὸ 600 μ.Χ. μέχρι τὰ τέλη τοῦ 7ου αἰῶνος γιὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ἁγίου. Ἡ παροῦσα ἐργασία ἔχει ὁδηγηθεῖ σὲ μιὰ πρόταση σύμφωνη πρὸς τὶς πηγὲς ἀλλὰ καὶ τὰ νεώτερα ἀρχαιολογικὰ καὶ λοιπὰ ἐπιστημονικὰ πορίσματα, συνδυάζοντας ὅλα ἀνεξαιρέτως τὰ γνωστὰ στοιχεῖα ποὺ σχετίζονται μὲ τὴν χρονικὴ τοποθέτησή του. Τὰ στοιχεῖα αὐτά, μολονότι κρίνονται ἀνεπαρκῆ ἐὰν ἐξετασθοῦν ἀνεξαρτήτως, συγκροτοῦν ὅμως ἕνα ὁμοιογενὲς πλέγμα καθὼς ἀλληλοσυμπληρώνονται, ὁδηγώντας πολὺ φυσιολογικὰ σὲ μιὰ ἀρκετὰ συγκεκριμένη χρυσῆ τομή.

Ὀφείλουμε νὰ ὁμολογήσουμε ὅτι στὸ παρὸν ἐγχείρημα μᾶς παρεκίνησε καὶ ἡ ἐμπειρία τῆς ἴδιας τῆς ζωῆς μας στὸ ὄρος Σινᾶ, ἡ ὁποία συχνὰ ἀπορρίπτει αὐτομάτως τρόπον τινὰ ὁρισμένες ἀπόψεις ἢ ἰδέες, ὅσο προσεκτικὰ καὶ ἂν ἔχουν στηθεῖ ἐξ ἀπόψεως βιβλιογραφικῆς. Θεωρήσαμε λοιπὸν χρέος μας νὰ καταθέσουμε μιὰ πρόταση ποὺ ἀφενὸς μὲν νὰ εἶναι ἐπιστημονικῶς ἄρτια καὶ ὅσο τὸ δυνατὸν πιὸ ἐμπεριστατωμένη, ἀφετέρου δὲ νὰ περνᾶ καὶ μέσα ἀπὸ τὸ φίλτρο αὐτὸ τοῦ σιναϊτικοῦ βιώματος, τὸ ὁποῖο μᾶς ἐπιτρέπει ἀνεπιτήδευτα νὰ μελετήσουμε τὸ ζήτημα μέσα στὸν δικό του τόπο, μὲ τὶς ἰδιαίτερες συνθῆκες ποὺ δημιουργεῖ ἡ κουλτούρα τῶν μελετωμένων προσώπων καὶ τῆς ὁποίας φορέας τυγχάνει ἡ ἀδιάσπαστη ἀνὰ τοὺς αἰῶνες σιναϊτικὴ μοναχικὴ παράδοση· κάτι τὸ ὁποῖο δὲν μπορεῖ νὰ ὑποκατασταθεῖ ἀπὸ καμία ἄλλη μέθοδο.

Αἰτούμενοι τὶς πρεσβεῖες τοῦ μεγάλου Ἁγίου τοῦ Σινᾶ, παραθέτουμε λοιπὸν μιὰ πρόταση, μὲ σκοπὸ μιὰ ἐλάχιστη συμβολὴ στὴν οἰκοδόμηση τῆς ἀναγκαίας ἱστορικῆς γνώσεως.[1]

Read more