ΜΕΓΑ ΚΑΙ ΘΑΥΜΑΣΤΟΝ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ
ΕΙΣ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗΝ ΚΑΙ ΣΙΝΑ (1924)
Περιγραφὴ ἐκτενεστάτη τῶν ἐν Παλαιστίνῃ ἱερῶν Προσκυνημάτων,
Ἁγίας Πόλεως Ἱερουσαλήμ, Βηθλεέμ, Ὄρους Ἐλαιῶν,
Γεσθημανῆς, Γαλιλαίας καὶ Ἰορδάνου, Ναζαρέτ, Τιβε-
ριάδος, Νεκρᾶς θαλάσσης καὶ Θαβωρίου, Θεοβα-
δίστου Ὄρους Σινᾶ καὶ Ἐρυθρᾶς θαλάσσης
ΥΠΟ
τοῦ Ἡγουμένου τῆς ἐν Πάρῳ Μονῆς Λογγοβάρδας
ΦΙΛΟΘΕΟΥ
(Ἀποσπάσματα ἀφορῶντα εἰς τὸ ὄρος Σινᾶ)
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Πᾶς χριστιανὸς ἔχων καὶ ὀλίγην, ἔστω, εὐλάβειαν εἰς τὰ Θεῖα, ἐπιποθεῖ καὶ ὀρέγεται νὰ ἴδῃ, εἰ δυνατόν, ἰδίοις ὀφθαλμοῖς καὶ σωματικῶς τοὺς Ἁγίους Τόπους. Ὑπὸ τοιαύτης ἐπιθυμίας κἀγὼ ὁ πανευτελὴς καὶ ἐλάχιστος φλεγόμενος, ἐδεόμην πολλάκις καὶ ἱκέτευον τὸν Πανάγαθον Θεὸν καὶ Πατέρα τὸν ἐν Οὐρανοῖς, λέγων: «Ἀξίωσον, Φιλάνθρωπε καὶ Οἰκτίρμον, κἀμὲ τὸν ἁμαρτωλὸν καὶ ἀνάξιον τοῦ Οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς, νὰ ὑπάγω προσωπικῶς νὰ προσκυνήσω τὸν Πανάγιον καὶ Ζωοδόχον Τάφον τοῦ μονογενοῦς Σου Υἱοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, καὶ τὰ λοιπὰ ἐν τῇ Ἁγίᾳ Πόλει Σιὼν ἅγια καὶ ἱερὰ καὶ θαυμαστὰ προσκυνήματα∙ καὶ τότε, ἀφοῦ ἴδω αὐτὰ καὶ προσκυνήσω, ἂς ἀποθάνω».
Ἂς ἔχῃ ὅμως δόξαν ὁ Πανάγαθος Θεός, ὅστις εἰσήκουσε τῆς φωνῆς τῆς δεήσεώς μου, καὶ τὴν αἴτησίν μου οὐ παρεῖδεν, ἀλλ᾿ ἐπλήρωσε τὸν διακαῆ πόθον μου καὶ τὴν δίψαν μου, καὶ ἐνέπλησε χαρᾶς καὶ εὐφροσύνης τὴν ταπεινήν μου ψυχήν. Τί ἀνταποδώσω λοιπὸν τῷ Κυρίῳ περὶ πάντων, ὧν ἀνταπέδωκέ μοι; Οὐ μόνον δὲ τὰ ἐν Ἱεροσολύμοις καὶ Παλαιστίνῃ ἱερὰ προσκυνήματα μὲ ἠξίωσεν ἡ χάρις τοῦ Κυρίου καὶ εἶδον καὶ ἐπροσκύνησα∙ ἀλλὰ καὶ τὸ Ἅγιον καὶ Θεοβάδιστον Ὄρος Σινᾶ, τὴν ἁγίαν ἐκείνην κορυφήν, ἔνθα καταβὰς ὁ Κύριος ἐν γνόφῳ καὶ θυέλλῃ καὶ ἐν ἤχῳ σαλπίγγων, τὰς πλάκας τὰς νομικὰς ἐνεχείρισε τῷ θεράποντι Αὐτοῦ Μωϋσεῖ, καὶ πολλὰ ἄλλα ἄξια λόγου ἱερώτατα μέρη ἐν Σινᾷ, Ραϊθῷ καὶ Αἰγύπτῳ, περὶ ὧν πάντων κατὰ μέρος κατωτέρω διηγήσομαι.
Τὸ διὰ τοὺς Ἁγίους Τόπους τοῦτο ταξείδιον εἶχον ἀποφασίσει νὰ ἐξετέλουν πρὸ πολλῶν ἐτῶν∙ ἀλλ᾿ οἱ μεταξὺ τῶν ἐθνῶν πόλεμοι, αἱ πολιτικαὶ καὶ ἐκκλησιαστικαὶ ἀνωμαλίαι καὶ ἀκαταστασίαι δὲν μοὶ ἐπέτρεψαν νὰ πράξω τοῦτο. Μετὰ τὸ πέρας ὅμως τοῦ Ἑλληνοτουρκικοῦ πολέμου καὶ τὴν θλιβερωτάτην καὶ ὀδυνηροτάτην καταστροφὴν τῆς Μ. Ἀσίας, ἥτις ἐπῆλθε διὰ τὰς πολλὰς ἡμῶν ἁμαρτίας, τὴν διχόνοιαν τοῦ λαοῦ καὶ τοῦ κλήρου, τὴν ἀσέβειαν, τὴν διαφθοράν, τὴν παραλυσίαν καὶ τὰς δυσσεβεῖς βλασφημίας, εἰς τὰ ὁποῖα κακὰ τὸ Ἑλληνικὸν Ἔθνος ὡλίσθησε, καὶ παραχωρήσει Θεοῦ δικαίως ἐπαιδεύθη, τότε τῇ χάριτι καὶ βοηθείᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς Πανάγνου Αὑτοῦ Μητρὸς Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου Μαρίας, ἐπραγματοποίησα τὸ ὄνειρόν μου, ἐπισκεφθεὶς τοὺς Ἁγίους Τόπους κατὰ τὴν παρελθοῦσαν ἄνοιξιν τοῦ 1924. Ὅσα κατ᾿ αὐτὸ εἶδον, ὅσα ἱερὰ ἐπροσκύνησα ἐν διαστήματι μηνῶν ὅλων, ἐκθέτω θείᾳ συνάρσει ὅσον τὸ δυνατὸν λεπτομερέστερον ἐν τῷ παρόντι βιβλίῳ εἰς ψυχικὴν ὠφέλειαν τῶν ἀδελφῶν καὶ τέρψιν καὶ διδασκαλίαν αὐτῶν συνάμα, ἐν ἁπλότητι λόγου, μὲ τὴν Χάριν τοῦ Θεοῦ τοῦ σοφίζοντος τοὺς ἰδιώτας καὶ ἀγραμμάτους.
[...]
Ἔγραφον ἐν Ἀθήναις κατὰ Σεπτέμβριον τοῦ 1925.
ΠΑΠΑ – ΦΙΛΟΘΕΟΣ
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟΝ
Ι
ΑΠΟ ΙΕΡΟΥΣΑΛΗΜ ΕΙΣ ΣΙΝΑ
Ἀναχώρησις ἐξ Ἱεροσολύμων. Ὁ ἀποχαιρετισμός μου. Λύδδα. Γάζα. Ἡ ἔρημος. Καντάρα. Διῶρυξ Σουέζ. Ἰσμαηλία. Σουέζ. Ἐρυθρὰ θάλασσα.
Τὴν Παρασκευήν, 3 Μαΐου, περὶ ὥραν 8ην π.μ. διὰ τοῦ σιδηροδρόμου, μετὰ τοῦ Σιναΐτου μοναχοῦ Ἀγαπίου ἀνεχωρήσαμεν ἐξ Ἱεροσολύμων. Ἡ θλῖψίς μου, διότι ἐχωριζόμην ἐξ Ἱεροσολύμων, ἐκ τῶν ὁποίων τόσην χαρὰν καὶ εὐφροσύνην καὶ ἀγαλλίασιν πνευματικὴν ἀπεκόμισα τὰς ἡμέρας ἃς διῆλθον ἐν τοῖς ἱερεῖς σκηνώμασιν αὐτῆς, ἦτο ἀπερίγραπτος. Τὸ τραῖνον ἐκκινῆσαν, ὀλίγον κατ᾿ ὀλίγον ἀπεμακρύνετο ἐκ τῆς Ἁγίας Πόλεως.
[…]
Διελθόντες σταθμούς τινας ἐφθάσαμεν εἰς τὴν Λύδδαν, ὅπου ὁ Τάφος, ὡς εἴπομεν, καὶ λείψανον τοῦ Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφόρου. Ἐκ τῆς Λύδδης ἐφθάσαμεν εἰς Γάζαν. Ἐκεῖθεν διελθόντες διά τινων μικρῶν Ὀθωμανικῶν χωρίων ἐφθάσαμεν εἰς τὴν ἀμμώδη Ἔρημον τὴν μεταξὺ Ἀσίας καὶ Ἀφρικῆς ἣν μετὰ 6 περίπου ὥρας διήλθομεν. Εἴς τινα μέρη τὸ τραῖνον διέρχεται πλησίον τῆς παραλίας τῆς Μεσογείου θαλάσσης. Ἡ θέα τῆς θαλάσσης εἰς ταύτην τὴν ἔρημον παρέχει τέρψιν καὶ εὐχαρίστησιν εἰς τοὺς ἐπιβάτας οἵτινες ὑποφέρουν καθ᾿ ὅλον τὸ διάστημα τῆς ἐρήμου ἐκ τῆς κόνεως τῆς λεπτῆς ἄμμου, ἥτις καίπερ κεκλεισμένων τῶν θυρῶν καὶ παραθύρων τοῦ τραίνου, διαπερᾶ καὶ εἰσέρχεται εἰς τὰς αἰθούσας του.
Τὸ ἑσπέρας περὶ δυσμὰς ἡλίου ἐφθάσαμεν εἰς Καντάραν, μικρὰν πολίχνην, ἔνθα μένουν καὶ ὀλίγοι Ἕλληνες. Κατελθόντες διήλθομεν δι᾿ ἀτμακάτου τὴν διώρυγα τοῦ Σουὲζ καὶ ἐπέβημεν ἑτέρου τραίνου, δι᾿ οὗ ἐφθάσαμεν εἰς Ἰσμαηλίαν, νέαν μικρὰν πόλιν ἀλλὰ ὡραίαν καὶ λαμπράν, μὲ λαμπρὰς οἰκοδομάς, μὲ πλατείας, μὲ ὁδοὺς εὐρείας, μὲ κήπους ἀειθαλεῖς, ἀρδευομένους ὑπὸ τοῦ Νείλου ποταμοῦ, οἰκουμένην ὑπὸ Ἀράβων, Μωαμεθανῶν, Ἑλλήνων καὶ ὀλίγων Εὐρωπαίων. Ἐκεῖθεν ἐπιβάντες πάλιν ἄλλου τραίνου ἐφθάσαμεν εἰς τὰς 11 ½ μ.μ. εἰς Σουέζ, ἀρχαίαν πόλιν Αἰγυπτιακήν, οἰκουμένην ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον ὑπὸ Ἀράβων, Ἑλλήνων, Λατίνων κλπ. Κατελθόντες ἐπορεύθημεν εἰς τὸ Μετόχιον τῆς Μονῆς τοῦ Θεοβαδίστου Ὄρους Σινᾶ, ἔνθα παρεμείναμεν ἐπὶ 5 ἡμέρας φιλοξενηθέντες παρὰ τοῦ Ἀρχιμανδρίτου Κυρ. Νεοφύτου Σιναΐτου τοῦ ἐκ Ζακύνθου. Τὴν 5ην Μαΐου, Κυριακὴν τοῦ Παραλύτου, ὡμίλησα εἰς τὸν Ναὸν τῆς Ἁγίας Αἰκατερίνης, τὴν πρωΐαν κατὰ τὴν θείαν Λειτουργίαν, καὶ τὸ ἑσπέρας μετὰ τὸν Ἑσπερινόν. Εἰς τὸν ἴδιον ναὸν ὡμίλησα καὶ τὴν Τετάρτην τῆς Μεσοπεντηκοστῆς 8ην Μαΐου, καθ᾿ ἣν συνέπεσε καὶ ἡ ἑορτὴ τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου καὶ τοῦ Ὁσίου Πατρὸς Ἀρσενίου. Οἱ ἐν τῇ ἐμπορικωτάτῃ αὐτῇ πόλει παροικοῦντες Ἕλληνες Ὀρθόδοξοι χριστιανοί, ἀποτελοῦντες μίαν ἀξιοσέβαστον καὶ φιλοπάτριδα Κοινότητα, μὲ παρεκάλεσαν νὰ παραμείνω ἐπὶ μῆνάς τινας νὰ κηρύττω τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ. Βιαζόμενος ὅμως νὰ μεταβῶ εἰς τὸ Ὄρος Σινᾶ, τοὺς ὑπεσχέθην ὅτι κατὰ τὴν ἐπιστροφήν μου ἐκ τοῦ Θεοβαδίστου Ὄρους θὰ παρέμενον ἡμέρας τινάς, ὁποῦ καθ᾿ ἑσπέραν θὰ ἐκήρυττον τὸν Θεῖον λόγον.
Τὴν ἑσπέραν τῆς ἰδίας ἡμέρας ἐπιβάντες ἀτμοπλοίου κατηυθύνθημεν πρὸς τὴν Ἐρυθρὰν θάλασσαν, ἣν διαπλεύσαντες, τὴν πρωΐαν 9ην Μαΐου καὶ ὥραν 9ην ἐφθάσαμεν εἰς Ραϊθὼ (ἀραβιστὶ Τοὺρ) μικρὸν χωρίον οἰκούμενον ὑπὸ Ἀράβων Μωαμεθανῶν καὶ Χριστιανῶν∙ ἀποβάντες δὲ μετέβημεν εἰς τὸ Σιναϊτικὸν μετόχιον «ὁ Ἅγιος Γεώργιος», ἔνθα μᾶς ὑπεδέχθησαν ὁ Πρωτοσύγκελος Μακάριος Κρὴς καὶ ὁ Ἀρχιμανδρίτης Χρύσανθος ἐκ Καλαμῶν, οἵτινες καὶ μᾶς ἐφιλοξένησαν. Παραμείναντες ἐπὶ 3 ἡμέρας, τὴν Κυριακὴν τῆς Σαμαρείτιδος 12ην Μαΐου, μετὰ τὸ τέλος τῆς θείας Λειτουργίας, ἀνεχωρήσαμεν διὰ καμήλου (ὅπερ ζῷον οἱ ἐντόπιοι καλοῦσι θωρηκτὸν τῆς Ἐρήμου) μεταβαίνοντες εἰς τὸ Ὄρος Σινᾶ.
Πορεία διὰ τῆς ἐρήμου. Ἐπὶ τῶν καμήλων. Πετραία Ἀραβία. Ἄκρα ἐρημία. Φόβος καὶ τρόμος. Ἡ προσευχή μου. Ἐντυπώσεις καὶ σκέψεις. Τριήμερος καμηλοδρομία. Μία ταλαιπωρία ὁποῦ προξενεῖ γλυκύτητα. Πανευφρόσυνον θέαμα. Ἡ Ἁγία Κορυφή. Εἰς τὴν πανένδοξον Μονὴν τοῦ Σινᾶ.
Πορευόμενοι διὰ μέσου ἀμμώδους ἐρήμου ὅλην τὴν ἡμέραν καὶ καταφλεγόμενοι ὑπὸ τῆς θερμότητος τοῦ ἡλίου, ἥτις εἶναι ὑπερβολικὴ εἰς αὐτὰ τὰ μέρη, περὶ δυσμὰς ἡλίου ἐφθάσαμεν εἰς τὰ ὄρη τῆς Πετραίας Ἀραβίας∙ καὶ διὰ μέσου χειμάρρου τινός, οὗ αἱ ἀπόκρημνοι καὶ ἀπότομοι ὑψηλαὶ ὄχθαι φρίκην καὶ τρόμον ἐμποιοῦσιν, ἤλθομεν ἐπί τινα ρύακα καὶ πεζεύσαντες ἐπίομεν ὕδωρ∙ ἀναπαυθέντες δ᾿ ὀλίγον ἐδειπνήσαμεν πλησίον ἑνὸς ἡρέμα κελαρύζοντος ρύακος. Μετὰ τὸ δεῖπνον, ἀποχωρισθεὶς ὀλίγον ἀπὸ τῶν συνοδοιπόρων μου δύο Ἀράβων, ἀνέγνωσα τὸ Ἀπόδειπνον καὶ τὰς εὐχαριστηρίους Ἑσπερινὰς εὐχάς. Ἔρημος βαθεῖα καὶ ἄκρα σιγή. Δὲν βλέπεις ἄλλο τι, εἰμὴ βράχους ἀποκρήμνους καὶ ὀλίγον οὐρανὸν μὲ τὰ ἄστρα, ὅσον ἐπιτρέπει ἡ βαθεῖα φάραγξ νὰ ἴδῃ τις. Δὲν ἀκούεις ἄλλο τι εἰμὴ τὸν γλυκὺν ἦχον τοῦ ρύακος καὶ φωνὰς ἀγρίων θηρίων. Φόβος ἐμπίπτει εἰς τὴν ψυχήν μου, ἀλλ᾿ ἡ πίστις μοῦ διώκει αὐτόν. Ἀκουσίως ψιθυρίζω τὸν ψαλμικὸν στοίχον :
«Τίνα φοβηθήσομαι; Ἀπὸ τίνος δειλιάσω ;
»Ὁ Θεὸς εἶναι πανταχοῦ παρών.
»Ἐὰν ἡ ὄρνις ἔχει τόσην στοργὴν εἰς τὰ τέκνα της, καὶ ὅταν ἴδῃ ὄρνεον, ἀνοίγει τὰς πτέρυγάς της καὶ φυλάττει αὐτά, πόσην ἄρα στοργὴν ἔχει ὁ πανάγαθος Θεὸς καὶ Πατὴρ ἡμῶν ὁ Οὐράνιος εἰς ἡμᾶς τὰ τέκνα του; Ὑπὸ τὰς πτέρυγας αὐτοῦ προσπεφευγὼς οὐδένα φοβηθήσομαι. Ἐὰν δὲ ἐκεῖνος ἐπιτρέψη νὰ πάθω, τοῦτο θὰ εἶναι πρὸς τὸ συμφέρον μου. Γενηθήτω τὸ θέλημα Αὐτοῦ».
Ταῦτα νοερῶς λέγων ἐπλήσθην θάρρους καὶ χαρᾶς. Τοιαύτην δε γλυκύτητα ᾐσθάνθην προσευχόμενος ἐν τῇ πανερήμῳ ἐκείνῃ, ὅσην οὐδέποτε ἠσθάνθην προσευχόμενος ἐν τῷ κόσμῳ.
Ὄντως, ἀληθῶς. Μακαρία ἐστὶ τοῖς ἐρημικοῖς ἡ ζωή, θεϊκῷ ἔρωτι πτερουμένοις! Ὤ! πόσον μακάριοι καὶ τρισμακάριοι οἱ τῆς ἀληθοῦς φιλοσοφίας ἐρασταὶ ἀρχαῖοι ἐκεῖνοι ἐρημῖται, οἱ τὸν κόσμον μισήσαντες καὶ τὸν Θεὸν ἀγαπήσαντες, οἱ τὴν σάρκα δουλώσαντες τῷ πνεύματι… Πόσον δὲ μωροὶ καὶ ἀσύνετοι εἶναί τινες τῶν σημερινῶν Θεολόγων, νομιζομένων καὶ φιλοσόφων, οἵτινες ἀναιδῶς καὶ ἀσεβῶς κατηγοροῦσι τοὺς ἐρημίτας καὶ τὴν ἐρημικὴν ζωήν∙ βεβαίως σήμερον ἐξέλιπον οἱ ἐρημῖται καὶ ἡ κατ᾿ ἐπίγνωσιν ἐρημικὴ ζωή, ὅπως ἐξέλιπεν ἀπὸ τὸν κόσμον καὶ ἡ ἀγάπη καὶ ἡ ἀρετή. Ἀλλ᾿ ἐπειδὴ σπανίζουν σήμερον οἱ ἀληθῶς ἐρημῖται καὶ μοναχοί δὲν πρέπει νὰ κατηγορῶμεν τὴν ἐρημικὴν καὶ μοναχικὴν ζωήν∙ ἐπειδὴ εἰς ταύτην διέλαμψαν πρὶν μὲν Χριστοῦ ὁ ζηλωτὴς Ἠλίας, καὶ εἰς τὸν καιρὸν τοῦ Χριστοῦ ὁ ἁγιώτερος πάντων τῶν ἀνθρώπων Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος∙ μετὰ Χριστὸν δὲ οἱ μεγαλείτεροι Ἅγιοι, ἐκτὸς τῶν Ἀποστόλων καὶ Μαρτύρων, ἐν ταῖς ἐρήμοις διέλαμψαν καὶ πολλοὶ ἐκ τῶν Πατέρων καὶ Διδασκάλων τῆς Ἐκκλησίας ὡς οἱ Βασίλειοι, Γρηγόριοι, Χρυσόστομοι κλπ. ἐν ταῖς ἐρήμοις πρότερον ἀσκήσαντες καὶ γυμνασθέντες, ὑπὸ τοῦ Θεοῦ ὕστερον κατεστάθησαν λογικῶν προβάτων Ποιμένες. Αὐτὸς ὁ ἴδιος ὁ Χριστὸς πολλάκις ἀνήρχετο εἰς ὄρη, πολλάκις ἀπήρχετο εἰς ἐρημικοὺς τόπους διὰ νὰ προσευχηθῇ, διδάσκων οὕτω ἡμᾶς τοὺς ἀνθρώπους, ὅτι ὅσον τις ἀπομακρύνεται τοῦ κόσμου, τόσον ἐγγίζει καὶ πλησιάζει τῷ Θεῷ. Τοὐναντίον δέ, ὅσον τις πλησιάζει τὸν κόσμον καὶ εὑρίσκεται περιπεπλεγμένος εἰς θορύβους καὶ βιωτικὰς μερίμνας, ἀπομακρύνεται ἀπὸ τὸν Θεόν. «Νοῦς μὴ σκεδαννύμενος ἐπὶ τὰ ἔξω, μηδὲ ὑπὸ τῶν αἰσθητηρίων ἐπὶ τὸν κόσμον διαχεόμενος, ἐπάνεισι μὲν πρὸς ἑαυτόν, δι᾿ ἑαυτοῦ δὲ πρὸς τὴν τοῦ Θεοῦ ἔννοιαν ἀναβαίνει, κἀκείνου τῷ κάλλει περιλαμπόμενός τε καὶ ἐλλαμπόμενος, καὶ αὐτῆς τῆς φύσεως λήθην λαμβάνει» λέγει ὁ Μ. Βασίλειος. Καὶ ἄλλος δέ τις φιλόσοφος καὶ μέγας ποιητής, ὁ ἄγγλος Σαῖξπηρ, λέγει∙ «Αἱ ψυχαὶ ἐν τῷ κόσμῳ τρέχουσι πρὸς τὰς δημοσίας ὁδούς, αἱ ψυχαὶ ἐν τῇ ἐρήμῳ τρέχουσι πρὸς τὸν Θεόν». «Ἐν θορυβουμένῳ καὶ ἀσχολίας ἔχοντι νῷ οὔτε ἔννοιά τις τῶν καλῶν, οὔτε Θεοῦ χάρις ἐγγίνεται», λέγει ὁ Θ. Κύριλλος. Καὶ πάλιν ὁ Θ. Χρυσόστομος∙ «Νοῦς ἀποστὰς τῆς τοῦ Θεοῦ θεωρίας, ἢ δαιμωνιώδης γίνεται ἢ κτηνώδης». Καὶ ἐν τῷ κόσμῳ δύναταί τις νὰ πλησιάζῃ εἰς τὸν Θεόν, κατὰ τὴν προσευχήν του, ὅταν ἀποκόπτῃ τὰς πολλὰς καὶ ἀνωφελεῖς φροντίδας καὶ ἀποφεύγῃ τὰς πολλὰς καὶ ἰδίως τὰς κακὰς συναναστροφάς. «Εἰ τοῖς πολλοῖς προσεῖχον, οὐκ ἂν ἐφιλοσόφησα» ἔλεγεν ἀρχαῖός τις φιλόσοφος.
Ὑπὸ τῶν ἐντυπώσεων τῆς γλυκύτητος λοιπόν, τῆς μακρὰν τοῦ κόσμου προσευχῆς μου ἐκείνης κατεχόμενος, ἀηδίαν ἠσθὰνθην ἐνθυμηθεὶς τὸν κόσμον κατόπιν, καὶ αὐτὸς ὁ ὕπνος ἀπέστη ἀπ᾿ ἐμοῦ∙ καὶ δὲν ἤθελον οὔτε νὰ κοιμηθῶ, διὰ νὰ μὴ στερηθῶ τῆς θεωρίας ἐκείνης. Ἀλλὰ καὶ ὁ ὕπνος καὶ τὸ φαγητὸν κατὰ τὴν ὁδοιπορίαν ἐκείνην πόσον γλυκέα μοὶ ἐφαίνοντο! Καὶ αὐτὴ ἡ ταλαιπωρία τοῦ ταξειδίου, ἡ ὁποία διήρκεσεν ἐπὶ τρεῖς ἡμέρας, διέχεε μίαν ἄρρητον ἡδονὴν εἰς τὴν ψυχήν μου. Ἐκτὸς δὲ τῆς ταλαιπωρίας καὶ τοῦ κόπου, τὰ ὁποῖα δοκιμάζει τις ἀσυνήθιστος ὡς ἐγὼ εἰς τὴν καμηλοδρομίαν, νὰ εὑρίσκωμαι ἐπάνω εἰς τὴν κάμηλον ὅλην σχεδὸν τὴν ἡμέραν, εἶναι ἀκόμη ἕνα ὀδυνηρότατον ὄχλημα καὶ ἡ καῦσις τοῦ ἡλίου, ἣτις ὡς φωτιὰ εἰς ἐκεῖνα τὰ μέρη καίει, μάλιστα κατὰ τὸν Μάϊον καὶ Ἰούνιον. Ἀλλ᾿ ὅλα αὐτὰ μοὶ ἐπροξένουν εὐχαρίστησιν. Ἐστοχαζόμην ὅτι μετέβαινον εἰς τὸ Ὄρος ἐκεῖνο, ὅπου ὁ Ὕψιστος Θεὸς κατέβη ἐν νεφέλῃ καὶ γνόφῳ καὶ ἐν φωνῇ σάλπιγγος, καὶ ἐνεχείρησε τῷ Μωϋσῇ τὸν Θεόγραφον Νόμον. Δι᾿ αὐτὸ μέσα εἰς ὅλην ἐκείνην τὴν πρωτοφανῆ δι᾿ ἐμὲ ταλαιπωρίαν ἐσκίρτα ἡ καρδία μου καὶ ἐφλέγετο, πότε νὰ φθάσῃ καὶ ἴδη τὸν τόπον τὸν ἅγιον. Ὥσπερ δὲ ἡ διψῶσα ἔλαφος τρέχει πρὸς τὰς πηγὰς τῶν ὑδάτων, οὕτω κἀγὼ καμηλοδρομῶν καὶ φλεγόμενος ἔσπευδον φθάσαι καὶ ἰδεῖν τὸ ποθούμενον.
Τὴν πρωΐαν τῆς 13ης Μαΐου ἡμέραν Δευτέραν, ὄρθρου βαθέως ἐξαναστάντες καὶ τὴν ὀφειλομένην εὐχαριστίαν καὶ δοξολογίαν ἀποδόντες τῷ Οὐρανίῳ Θεῷ καὶ Πατρί, ἀναβάντες πάλιν ἐπὶ τῆς καμήλου ἐπορευόμεθα διὰ μέσου ἑνὸς χειμάρρου καταφύτου ὑπὸ δένδρων, θάμνων, καλάμων καί τινων φοινίκων, ἅτινα ἀναπτύσσονται ἐκεῖ εἰς τὸν χείμαρρον ποτιζόμενα ὑπὸ τοῦ ὕδατος τοῦ χειμάρρου ρέοντος ὑπὸ τὴν ἀναψυκτικὴν ἐκείνην βλάστησιν εἰς διάστημα 5 περίπου ὡρῶν. Εἰς τὰς ὄχθας τοῦ χειμάρρου εἴδομεν καὶ μικρὰ κηπάρια καλλιεργούμενα, ὑπὸ Ἀράβων σκηνιτῶν, ὁποῦ μᾶς ἐπροξένησεν ἱκανὴν παρηγορίαν. Τὴν μεσημβρίαν ἀνεπαύθημεν ὀλίγον κάτωθεν δένδρου τινὸς πλησίον Πηγῆς, ἀφ᾿ ἧς ἐπίομεν ὕδωρ γλυκύτατον. Ἐκεῖθεν ἀναχωρήσαντες, τὴν ἑσπέραν ἐφθάσαμεν εἴς τινα κοιλάδα ἄνυδρον καὶ ξηράν, εἰς ἣν ἀνεπαύθημεν τὴν νύκτα ἐκείνην.
Τὴν δὲ πρωΐαν τῆς Τρίτης, 14ης Μαΐου, ἀναχωρήσαντες ἐκεῖθεν τὴν μεσημβρίαν μετὰ πολλοῦ κόπου καὶ ταλαιπωρίας ἐκ τῆς πολλῆς θερμότητος τοῦ ἡλίου καὶ τῆς δίψης ἐφθάσαμεν εἴς τι μέρος κάτωθεν καὶ πλησίον τοῦ θείου Ὄρους, ένθα ὑπῆρχεν ὡραία Πηγή. Γευματίσαντες δὲ ἐκεῖ ἀνεπαύθημεν ὀλίγον. Ἐκ τοῦ μέρους ἐκείνου ἐφαίνετο ἡ Ἁγία Κορυφὴ τοῦ Θεοβαδίστου Ὄρους καὶ ὁ ἐπ᾿ αὐτῆς Ναὸς τῆς Ἁγίας Τριάδος. Μόλις δ᾿ ἐγὼ ἐνητένισα καὶ εἶδον τὴν Ἁγίαν Κορυφήν, τοσαύτην χαρὰν καὶ ἀγαλλίασιν ἔλαβον καὶ τόσην δύναμιν καὶ ἰσχύν, ὥστε ἡ ταλαιπωρία, ἡ ἀσθένεια τοῦ σώματος, ὑπεχώρησε πάραυτα, πεζῇ δὲ ἤρχισα νὰ προπορεύωμαι τῶν συνοδῶν μου. Καὶ ὥσπερ νὰ εἶχον πτέρυγας ἐπέτων, χαίρων καὶ ἀγαλλόμενος ὅτι ἐπλησίασα τέλος, ἔφθασα εἰς τὸ ποθούμενον. Ἀλλοίωσιν ἠσθάνθην πάραυτα ἐν τῇ ψυχῇ μου, δάκρυα δὲ κατανύξεως ἔρρεον ἐκ τῶν ὀφθαλμῶν μου. Συχνὰ ἐνατενίζων πρὸς τὸ ὕψος τῆς Ἁγίας Κορυφῆς, ἐθάρρουν πὼς ἔβλεπον μὲ τοὺς νοερούς μου ὀφθαλμοὺς τὸν Παντοδύναμον Θεὸν ἐν νεφέλῃ καὶ γνόφῳ ἐπάνω ἐκεῖ.
Ἐφθάσαμεν τέλος εἰς τὴν περιώνυμον Μονὴν τοῦ Σιναίου, ὅπου μᾶς ὑπεδέχθησαν ὁ Δικαῖος αὐτῆς κ. Θεόκλητος Κρής, ὁ Ἀρχιμανδρίτης Ματθαῖος καὶ ὁ διάκονος Κλεόπας, Κύπριοι. Ἀναπαυθέντες δὲ μικρὸν μετέβημεν εἰς τὸν Ναὸν καὶ ἐψάλαμεν τὴν ἀκολουθίαν τοῦ Ἑσπερινοῦ, εἰς τὸ τέλος τοῦ ὁποίου ἠσπάσθημεν τὸ σεπτὸν λείψανον τῆς Ἁγίας Αἰκατερίνης.
Τὸ ὄρος Σινᾶ. Πόσα ὀνόματα ἔχει ἐν τῇ Γραφῇ. Γενικὴ περιγραφὴ αὐτοῦ. Ἡ θέσις του ἡ γεωγραφική. Ἡ ἱστορία του. Τίνες λαοὶ κατῴκουν πέριξ τὸ πάλαι, οἵτινες ἐξηφανίσθησαν. Ἡ περιώνυμος καὶ πολυθαύμαστος ἐν αὐτῷ ἀρχαιοτάτη Μονή. Ἱστορία αὐτῆς.
Τὸ Θεοβάδιστον Ὄρος Σινᾶ τριχῶς ὀνομάζεται ἐν τῇ παλαιᾷ Γραφῇ. Ὄρος Σινᾶ, Σιναΐν καὶ Ὄρος Χωρήβ. Ἐν δὲ τῇ Νέᾳ Γραφῇ Ὄρος Ἄγαρ κατὰ τὸν Ἀπόστολον Παῦλον ὀνομάζεται. Τὸ γὰρ Ἄγαρ Σινᾶ ὄρος ἐστίν (Γαλάτ. Δ'). Κεῖται δὲ εἰς τὴν Ἀραβίαν τὴν λεγομένην Πετραίαν, ἥτις ὁρίζεται πρὸς ἄρκτον ἀπὸ τὴν Ἰουδαίαν ἢ Παλαιστίνην, πρὸς μεσημβρίαν ἀπὸ τὸν Ἀραβικὸν κόλπον, πρὸς ἀνατολὰς ἀπὸ τὴν λεγομένην Ἔρημον Ἀραβίαν καὶ πρὸς δυσμὰς ἀπὸ τὴν Αἴγυπτον.
[…]
Ὁ μόνος δὲ στολισμὸς αὐτῆς ὅλης τῆς χώρας εἶναι τὸ Σινᾶ ὄρος, ὅπερ προσκαλεῖται πανταχόθεν τοὺς προσκυνητὰς καὶ περιηγητάς, ὄχι ὡς τερπνόν τι μέρος καὶ βατόν ἢ δενδροφόρον καὶ πρασινοβολοῦν ἀπὸ κάρπιμα δένδρα, ὄχι ὡς μέγιστον τάχα κατὰ τὸ ὕψος συγκρινόμενον μὲ ἄλλα πανυψηλότατα βουνά, ἀλλ᾿ ὡς ἱερόν, θεῖον καὶ ἅγιον.
Ἐδῶ δὲν εὑρίσκει κανεὶς σκιὰν δρυμώνων διὰ νὰ ἀναπαύῃ τὸ σῶμα του καὶ ξεκουράζεται, οὔτε προσπνέουσιν ἐν αὐτῷ αἱ λεπταὶ αὖραι τῶν ζεφύρων. Ὅμως περιπλανᾶται ἐπάνω πρὸς τοὺς αἰθέρας, ἐπάνω ἀπὸ τὴν ἁγίαν Κορυφήν του ἡ φαεινοτάτη νεφέλη τοῦ Θεοῦ, διὰ νὰ ἐπισκιάζῃ ἱλαρῶς τὴν ψυχὴν τοῦ προσκυνητοῦ καὶ νὰ δροσίζῃ αὐτὴν διὰ θείας χάριτος. Ἐδῶ δὲν ἠκούσθη ποτὲ ἡ γλυκυτάτη φωνὴ τῆς ἐαρινῆς ἀηδόνος, ἐν ᾖ εὐφραινομένη νὰ ἐντρυφᾷ ἡ καρδία του. Ὅμως ἠκούσθησάν ποτε αἱ σάλπιγγες τῶν Οὐρανῶν, εἰς νομοθεσίαν τῶν ἀνθρώπων, καὶ συγκαλοῦσαι τὸν περιούσιον λαὸν τοῦ Ἰσραὴλ εἰς πολιτείαν εὐδαιμονίας. Ἐδῶ δὲν ἐφάνη καπνὸς τῆς ἀγροτικῆς ἑστίας, οὔτε ἀνθρακιὰ γεωργῶν, ἀναπληροῦσα τὴν θερμότητα τῶν δερματίνων ἐνδυμάτων, καὶ καταξηραίνουσα τὸν ἱδρῶτα τῆς ταλαιπωρίας των. Ἐπέλαμψαν ὅμως φλόγες θείου πυρός, αἱ μὲν πρὸς τὴν ὑπώρειαν, δροσίζουσαι τῆς Βάτου τὰς ἀκαταφλέκτους ράμνους, αἱ δὲ πρὸς τὴν ἀκρώρειαν, εἰς Οὐρανὸν ἀναβαίνουσα, καὶ γνόφος περιβάλλων τὴν ἀστραπὴν τῆς θείας Μακαριότητος, διὰ νὰ συμβιβάσῃ τὴν ἀπρόσιτον ἐκείνην λαμπρότητα μὲ τὴν ἀσθένειαν τῶν ἀνθρωπίνων ὀμμάτων. Ἐγένετο δὲ τῇ ἡμέρᾳ τῇ Τρίτῃ γενηθέντος πρὸς ὄρθρον καὶ ἐγένοντο φωναὶ καὶ ἀστραπαί, καὶ νεφέλη γνοφώδης ἐπ᾿ ὄρους Σινᾶ∙ φωνὴ τῆς σάλπιγγος ἤχει μέγα. Τὸ δὲ Ὄρος τὸ Σινᾶ ἐκαπνίζετο ὅλον, διὰ τὸ καταβεβηκέναι τὸν Θεὸν ἐπ᾿ αὐτὸ ἐν πυρί∙ ἀνέβαινε δὲ ὁ καπνὸς ὡσεὶ καπνὸς καμίνου (Ἐξ. Κεφ. ιθ΄.).
[…]
Ἡ Μονὴ σήμερον ἀριθμεῖ περὶ τοὺς 40 μοναχούς, ἐξ ὧν οἱ ἡμίσεις διαμένουν ἐν τῇ Μονῇ, ἀσχολούμενοι εἰς τὰς διακονίας τῶν πέριξ τῆς Μονῆς κήπων, τοῦ μαγειρείου, τοῦ ἀρτοποιείου, τῆς ἐκκλησίας, εἰς περιποίησιν τῶν ξένων κλπ., οἱ δὲ λοιποὶ παραμένουν εἰς τὰ διάφορα ἔξω, μακρὰν τοῦ Σινᾶ μετόχια. Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος, ὅστις εἶναι καὶ Ἡγούμενος, παραμένει ἐν Καΐρῳ, κατὰ καιρὸν δὲ μεταβαίνει εἰς Σινᾶ, ἰδίως κατὰ τὴν ἑορτὴν τῆς Μεγαλομάρτυρος Αἰκατερίνης τῇ 25 Νοεμβρίου. Ἡ φιλοξενία τῶν Σιναϊτῶν πρὸς τοὺς προσκυνητὰς καὶ περιηγητὰς εἶναι ἀμίμητος. Ἡ Ἀκολουθία τῆς ἐκκλησίας καὶ ἡ νηστεία τελεῖται ὅπως καὶ ἐν τῇ Μονῇ τοῦ Ἁγίου Σάββα μὲ ὀλίγην διαφορὰν διὰ τὴν ἔλλειψιν μοναχῶν, ἐπειδὴ εἰς τὴν τοῦ Ἁγίου Σάββα Μονὴν οἱ μοναχοὶ πάντες σχεδὸν παραμένουν ἐν τῇ Μονῇ, ἐπειδὴ δὲν ἔχουν μετόχια καὶ πολλὰς ἀσχολίας.
Ἡ προσκύνησίς μου εἰς τὴν Ἁγίαν Βάτον. Ἀνυπόδυτος. Ἀνάβασις εἰς τὴν Ἁγίαν Κορυφήν. Τρεῖς χιλιάδες καὶ ἑκατὸν βαθμίδες. Ἡ βρύσις τοῦ Τσαγκάρη. Ἡ Παναγία τοῦ Οἰκονόμου. Τὶ ἠκολούθησε μίαν φορὰν εἰς τοὺς Σιναΐτας. Τὸ μέγιστον θαυματούργημα Παναγίας τῆς Ἐγγυητρίας. Ἡ πύλη τῆς ἐξομολογήσεως. Τὸ εὐφραντικὸν κηπάριον τοῦ Πνευματικοῦ Δανιήλ. Ποῦ εἶχε καταφύγει ὁ Θεσβίτης Ἠλίας διωκόμενος ὑπὸ τῆς Ἰεζάβελ.
Τὴν ἐπαύριον τῆς ἐν τῇ Ἱερᾷ Μονῇ ἀφίξεώς μου, Τετάρτην 15ην μηνὸς Μαΐου, μετὰ τὴν ἑωθινὴν Ἀκολουθίαν, μετέβην εἰς τὸ Παρεκκλήσιον τῆς Ἁγίας Βάτου καὶ ἐπροσκύνησα ἀνυπόδητος κατὰ τὸ ἔθος. Κατεῖδον δὲ ὅτι ὄντως ὁ τόπος οὖτος Ἅγιος ἔστι καὶ οὐ χρήζει μαρτύρων καὶ ἀποδείξεων∙ ἀψευδὴς γάρ ἐστιν ἡ μαρτυρία Αὐτοῦ τοῦ Θεοῦ πρὸς τὸν Μωϋσῆν∙ Λῦσαι τὸ ὑπόδημα τῶν ποδῶν σου∙ ὁ γὰρ τόπος ἐν ᾧ σὺ ἔστηκας, γῆ ἁγία ἐστίν. Ρίγος καταλαμβάνει τὸν εὐλαβῆ προσκυνητὴν καὶ συγκίνησις, ὅταν εἰσερχόμενος ἀνυπόδητος εἰς τὸν τόπον ἐκεῖνον τὸν Ἅγιον, ἀναμιμνήσκεται ἀμέσως τὸν Μωϋσῆν, ὅστις ἰδῶν ποτε τὴν καιομένην καὶ μὴ κατακαιομένην βάτον περίτρομος ἐγένετο. Εἰσελθὼν μετὰ φόβου Θεοῦ, πίστεως καὶ ἀγάπης, καὶ γονυπετήσας, ἠσπάσθην μετὰ δακρύων τὸν Ἅγιον Τόπον. Ἀδύνατον μοῦ εἶναι νὰ περιγράψω πόσην ἀγαλλίασιν καὶ εὐφροσύνην ἠσθάνθην ἀξιωθεὶς κατὰ θεῖον ἔλεος νὰ εὑρεθῶ εἰς τὸν φοβερὸν αὐτὸν τόπον. Ἐξελθῶν τῆς ἁγίας Βάτου, πεπληρωμένος θυμηδίας καὶ χαρᾶς, θάμβους καὶ ἐκστάσεως, ἀνεπαύθην ἐκείνην τὴν ἡμέραν προετοιμαζόμενος διὰ τὴν ἀνάβασιν εἰς τὴν ἁγίαν Κορυφήν.
Ἦλθεν, ἐπέστη ἡ εὐλογημένη ἐκείνη ὥρα, ἣν ἐπόθουν καὶ ἐδίψων. Νὰ ἀναβῶ! Ποῦ; Εἰς τὴν ἁγίαν Κορυφήν! Εἰς τὸν τόπον ἐκεῖνον, τὸν ὁποῖον ὁ Θεὸς ἐτίμησε καὶ ἐδόξασε μὲ τὴν Αὑτοῦ παρουσίαν!
Ἐγένετο δὲ τῇ ἡμέρα τῇ Τρίτῃ, γεννηθέντος πρὸς ὄρθρον, καὶ ἐγένετο φωναὶ καὶ ἀστραπαὶ καὶ νεφέλη γνοφώδης ἐπ᾿ ὄρους Σινᾷ, φωνὴ τῆς σάλπιγγος ἤχει μέγα… Τὸ ὄρος Σινᾶ ἐκαπνίζετο ὅλον διὰ τὸ καταβεβηκέναι ἐπ᾿ αὐτὸ τὸν Θεὸν ἐν πυρί… Κατέβη δὲ Κύριος ἐπὶ τὸ Ὄρος τὸ Σινᾶ ἐπὶ τὴν κορυφὴν τοῦ Ὄρους∙ καὶ ἐκάλεσε Κύριος Μωϋσῆν ἐπὶ τὴν κορυφὴν τοῦ Ὄρους∙ καὶ ἀνέβη Μωϋσῆς∙ καὶ εἶπε Κύριος πρὸς Μωϋσῆν∙ Ἀνάβηθι πρός με εἰς τὸ ὄρος καὶ ἴσθι ἐκεῖ καὶ δώσω σοι τὰ πυξία τὰ λίθινα, τὸν νόμον καὶ τὰς ἐντολάς, ἃς ἔγραψα νομοθετῆσαι αὐτοῖς…
Πόθεν μοι τοῦτο, ἐγὼ ὁ ἐλάχιστος καὶ ἀνάξιος τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς, νὰ διαπλεύσω τόσα πελάγη, νὰ διέλθω τόσας χώρας καὶ ἐρήμους, καὶ νὰ ἀξιωθῶ τοιαύτης χάριτος, νὰ ἴδω ὀφθαλμοφανῶς καὶ προσκυνήσω τὸ Ἅγιον καὶ Θεοβάδιστον Ὄρος; Ὁμολογῶ ὅτι οὐ τῆς ἡμετέρας δυνάμεως κατόρθωμα, ἀλλὰ τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ, ἥτις, ἰδοῦσα τὴν μικράν μου πρόθεσιν, μοὶ παρέσχεν ὅλα τὰ μέσα καὶ ὅλας τὰς εὐκολίας.
Τὴν Πέμπτην, 16ην Μαΐου, λίαν πρωῒ μετὰ τοῦ μοναχοῦ Παχωμίου, Χίου, ἀποφοίτου τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τῆς Χάλκης, ἐξεκινήσαμεν ἐκ τῆς Μονῆς, καὶ ἠρχίσαμεν νὰ ἀνερχώμεθα διὰ τῆς ἄνωθεν καὶ νοτίως τῆς Μονῆς κλιμακωτῆς ὁδοῦ, ἥτις ἀριθμεῖ 3.100 βαθμίδας ἕως τὴν Ἁγίαν Κορυφήν. Ἀφ᾿ οὖ ἀνήλθομεν 500 βαθμίδας, ἐφθάσαμεν εἰς πηγήν τινα, ἥτις ἀνέβλυσεν ὕδωρ ποτὲ δι᾿ εὐχῆς ἀσκητοῦ τινὸς ὑποδηματοποιοῦ, ὅθεν καὶ μέχρι σήμερον λέγεται «βρύσις τοῦ τζαγκάρη». Ἀνελθόντες εἶτα ἑτέρας χιλίας βαθμίδας, ἤλθομεν εἰς τὴν Ἐκκλησίαν τῆς Παναγίας τὴν λεγομένην τοῦ Οἰκονόμου.
[…]
Μετὰ τὴν ἐκκλησίαν τοῦ Οἰκονόμου, ἀναβαίνοντες, εὕρομεν δύο τόξα μικρὰ ἐν σχήματι πυλῶν, λιθόκτιστα ἐπιτηδείως, καὶ ἀπέχοντα ὀλίγον ἀπ᾿ ἀλλήλων, εἰς τόπους δὲ καὶ τὰ δύο κρημνώδεις καὶ στενοπόρους, ὥστε ἐξ ἀνάγκης οἱ ἀναβαίνοντες πρέπει νὰ περάσουν διὰ τούτων τῶν πυλῶν, τῶν ὁποίων ἡ χρῆσις ἐκ παραδόσεως ἦτο τοιαύτη. Ἐκάθηντο τὸ πάλαι δύο Πατέρες ἐκεῖ, φυλάττοντες τὸν δρόμον, διὰ νὰ μὴ ἀναβῇ ἄνθρωπος εἰς τὴν ἁγίαν Κορυφήν, χωρὶς νὰ κρατῇ μαρτυρίαν ἔγγραφον τοῦ Προεστῶτος τοῦ Μοναστηρίου, ὅτι πρῶτον, ἐξωμολογήθη καὶ καθαρὸς ἀνεβαίνει. Τοιοῦτον γὰρ θέλει ὁ Δαβὶδ τὸν ὁδοιπόρον ἐκείνου τοῦ ἁγίου Τόπου λέγων εἰς τὸν κγ΄ ψαλμόν͘ Τὶς ἀναβήσεται εἰς τὸ Ὄρος Κυρίου, ἢ τὶς στήσεται ἐν Τόπῳ ἁγίῳ αὐτοῦ; Ἀθῶος χερσὶ καὶ καθαρὸς τῇ καρδίᾳ, ὃς οὐκ ἔλαβεν͘ ἐπί ματαίῳ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ, καὶ οὐκ ὥμοσεν ἐν δόλῳ τῷ πλησίον αὐτοῦ.
Τοιαύτην ὁ Θεὸς παραγγέλλει κάθαρσιν εἰς τοὺς ἀνθρώπους, πρὶν νὰ προσεγγίσουν εἰς τὰ Ἅγια, προστάξας συμβολικῶς τὸ πάλαι τοὺς Ἑβραίους νὰ πλυθοῦν πρὸ τῆς ἀνόδου καὶ νὰ ἑτοιμασθοῦν͘ Εἶπε δὲ Κύριος πρὸς τὸν Μωϋσῆν͘ Καταβὰς διαμάρτυραι πρὸς τὸν λαόν, καὶ ἅγνισον αὐτοὺς σήμερον καὶ αὔριον, καὶ πλυνάτωσαν τὰ ἱμάτια, καὶ ἔστωσαν ἕτοιμοι τὴν ἡμέραν τὴν τρίτην, τῇ γὰρ ἡμέρᾳ τῇ Τρίτῃ καταβήσεται Κύριος ἐπὶ τὸ Ὄρος Σινᾷ, καὶ ἐναντίον παντὸς τοῦ λαοῦ. (Ἔξοδ. Κεφ. ιθ΄ 10-12). Διὰ τοῦτο παρακαθήμενοι ἐνταῦθα ἄλλοτε δύο Πατέρες, ὡς εἴπομεν, εἰς αὐτὰς τὰς Πύλας, ἐμπόδιζον τοὺς ἀνεξομολογήτους καὶ ἀκαθάρτους, νὰ διέλθωσι λέγοντες ἐκ στόματος τοῦ Θεοῦ͘ Προσέχετε ἑαυτοῖς τοῦ ἀναβῆναι εἰς τὸ Ὄρος, καὶ θίγειν τι αὐτοῦ͘ πᾶς ὁ ἁψάμενος τοῦ Ὄρους τελευτήσει… κλπ (αὐτόθι).
Ἀνελθόντες ὀλίγον ἐκ τῶν ἀνωτέρω πυλῶν, εὕρωμεν τόπον ἐπίπεδον, ἔχοντα ἐν τῷ μέσῳ φρέαρ μὲ ὕδωρ γλυκύτατον καὶ κυπάρισσον ἀρχαίαν καὶ ὑψηλήν. Εἰς τοῦτον τὸν τόπον σήμερον ὁ φιλοπονώτατος Δανιὴλ Ἀρχιμανδρίτης καὶ Πνευματικὸς Σιναΐτης[1] θεῖος τοῦ νῦν Μητροπολίτου Κορινθίας Κυρίου Δαμασκηνοῦ, ἔχει καλλιεργήσει ἐκεῖ κηπάριον περιφραγμένον μὲ ὑψηλὰ τείχη, ἐντὸς τοῦ ὁποίου ἔχει φυτεύσει διάφορα δένδρα, ἰδίως λεύκας καὶ ἐλαίας. Πλησίον δὲ τοῦ κηπαρίου καὶ τοῦ φρέατος ἔχει οἰκοδομήσει ἐπὶ θέσεως κατανυκτικῆς καὶ λαμπρᾶς μικρὸν κελλάριον, εἰς τὸ ὁποῖον εἰσελθόντες ἀνεπαύθημεν ὀλίγον, εἶτα δὲ ἐπισκεφθέντες τὸ κηπάριον καὶ δρέψαντες ρόδα εὐώδη, δενδρολίβανον καὶ ἄλλα ἄνθη, ἐξηκολουθήσαμεν τὴν πρὸς ἄνω πορείαν. Προχωρήσαντες ὀλίγον ἤλθομεν εἰς δύο Παρεκκλήσια συνεχόμενα καὶ ἀπέχοντα ἐκ τῆς Παναγίας τοῦ Οἰκονόμου 500 βαθμίδας, τὸ μὲν ἐπ᾿ ὀνόματι τοῦ Προφήτου Μωϋσέως, τὸ δὲ ἐπ᾿ ὀνόματι τῶν Προφητῶν Ἠλία καὶ Ἐλισσαίου, εἰς τὸ ὁποῖον περιέχεται ἔμπροσθεν ἐπὶ τῆς κόγχης τοῦ Ἁγίου Βήματος καὶ τὸ Σπήλαιον ἐκεῖνο, εἰς τὸ ὁποῖον, διωκόμενος παρὰ τῆς Ἰεζάβελ ὁ Προφήτης Ἠλίας διὰ τὸν ἔνθεον ζῆλον, κατέφυγε καὶ διεσώθη. Ἐκεῖ τὸν ὡδήγησεν Ἄγγελος Κυρίου, καὶ εἶδε τὴν φοβερὰν ἐκείνην ὀπτασίαν καὶ ὡμίλησε μὲ τὸν Θεόν, κατὰ τὴν γραφικὴν ἱστορίαν, καὶ ἀπεστάλη νὰ χρίσῃ Προφήτας καὶ Βασιλεῖς.
[…]
Ἀπὸ τὸ Παρεκκλήσιον τῆς Παναγίας τοῦ Οἰκονόμου, ἀναβαίνοντες ἕως ἐνταῦθα, μᾶς συνώδευον δύο κόρακες, οἵτινες ἱπτάμενοι δεξιὰ καὶ ἀριστερὰ ὑπεράνω τῶν κεφαλῶν μας ἔκραζον͘ ἀφ᾿ οὗ δὲ ἐφθάσαμεν εἰς τὸν Ναὸν τῶν Προφητῶν, ἀνεχώρησαν. Τοῦτο συνέβη καὶ ἄλλας δύο φοράς, ὅτε μόνος ἀνέβην εἰς τὴν Ἁγίαν Κορυφήν͘ θαυμάζων εἰς τὸ τοιοῦτον παράδοξον φαινόμενον ἠρώτησα τὸν Πατέρα Παχώμιον, οὖτως δὲ μειδιῶν μοὶ ἀπήντησεν ὅτι θὰ εἶναι οἱ κόρακες οἵτινες ἔφερον τὴν τροφὴν εἰς τὸν Προφήτην Ἠλίαν.
Εἰσελθόντες ἐν τῷ Ναῷ τῶν Πανσέπτων Προφητῶν, μετὰ κατανύξεως καὶ εὐλαβείας ἐπροσκυνήσαμεν͘ καὶ χαίροντες καὶ ἀγαλλόμενοι ἐψάλαμεν τροπάριά τινα εὶς τοὺς Ἁγίους, καὶ ἐκ τῆς Ἁγίας Γραφῆς ἀνεγνώσαμεν περικοπὰς τινας ἀναφερούσας τὰ περὶ τῶν ἀοιδίμων Προφητῶν. Εἶτα εἰσῆλθον καὶ εἰς τὸ σπήλαιον τοῦ Προφήτου Ἠλιοὺ καὶ μετὰ συγκινήσεως καὶ δακρύων ἐπροσκύνησα τὸν Ἅγιον Τόπον͘ τόσον δὲ μοῦ ἤρεσεν ὁ τόπος ἐκεῖνος καὶ τὸ Σπήλαιον τοῦ Προφήτου Ἠλιού, ὥστε ἔβαλον εἰς τὸν νοῦν μου, ἐάν ἦτο θέλημα Κυρίου, νὰ ἔμενον ἐκεῖ νὰ ἡσύχαζον τὸ ὑπόλοιπον τοῦ βίου μου.
Ἐξελθόντες τοῦ Ναοῦ καὶ ἀναβαίνοντες πρὸς τὴν Ἁγίαν Κορυφήν, ἤλθομεν εἰς τὸν τόπον ἔνθα κατὰ τὴν ἀνωτέρω διήγησιν ὑπήντησεν ἡ Παναγία τοὺς Πατέρας, προπορευομένους τοῦ Οἰκονόμου, καὶ προεμήνυσε τὴν κατάπαυσιν τῆς σιτοδείας. Εἰς αὐτὸν τὸν τόπον, εἰς μνήμην τοῦ γενομένου θαύματος, ἔσκαψαν ἐπιτηδείως οἱ πατέρες πέτραν τινά, καὶ ἐπ᾿ αὐτῆς εἶχον ποτε στήσει εἰκόνα τῆς Παναγίας.
[…]
Ἡ προσκύνησίς μου εἰς τὴν Ἁγίαν Κορυφὴν. Ἀνέκφραστος ἡ κατάνυξις. Ἡ περιλάλητος Πέτρα, ἐφ᾿ ἧς σταθεὶς ὁ Μωϋσῆς εἶδε τὰ ὀπίσω τοῦ Θεοῦ. Οὐράνιον μεγαλεῖον. Πῶς εἰσῆλθον διά τινος ὁπῆς προσερπύσας εἰς τὴν ἱερωτάτην Πέτραν. Φρικτὴ συγκίνησις. Ἀφάνταστον μεγαλεῖον. Τὸ Σπήλαιον τοῦ Μωϋσέως. Ἕτερα ἱστορικὰ μέρη. Ὁ χαλκοῦς ὄφις. Πληθὺς ἐρειπωμένων ἡσυχαστηρίων.
Τέλος ἀνήλθομεν εἰς τὴν ἁγίαν Κορυφὴν ἀπέχουσαν 1.100 βαθμίδας ἀπὸ τὸ σπήλαιον τοῦ Προφήτου Ἠλίου καὶ πεσόντες πρηνεῖς ἕως ἐδάφους, ἐπροσκυνήσαμεν καταβρέχοντες διὰ δακρύων τὸν τόπον τὸν ἅγιον, εἰς τὸν ὁποῖον ὁ Πανάγαθος Θεός, διὰ νὰ μετακοσμήσῃ τὸν λαόν του εἰς δικαιότερον σύστημα κοινωνίας καὶ νὰ τὸν προετοιμάσῃ εἰς βεβαίαν ἀπόλαυσιν τῶν προκειμένων ἀγαθῶν εἰς τὴν γῆν τῆς Ἐπαγγελίας, ἔκλινεν Οὐρανοὺς καὶ κατέβη μετὰ δόξης ἐν νεφέλῃ καὶ γνόφῳ καὶ ἤχῳ σάλπιγγος, φέρων μετὰ τοῦ φωτὸς τῆς θείας μακαριότητος τὸν θεοχάρακτον Νόμον.
[…]
Παραπλεύρως τῆς ἐκκλησίας φαίνεται ἡ πέτρα ὅπου ἐστάθη ὁ Μωϋσῆς καὶ εἶδε τὰ ὀπίσθια τοῦ Θεοῦ͘ ἡ δὲ πέτρα ἔχει κοίλωμα θαυμασίως τοιούτου σχήματος, ὥστε νὰ χωροῦν ἀκριβῶς, ὡς ἐπὶ τύπου προσαρμοζόμενα, τὰ νῶτα ἑνὸς ἀνθρώπου συνεσταλμένου καθώς ποτε συνεστάλη περίφοβος ὁ θεόπτης Μωϋσῆς. (Ἔξοδ. 33). Εἰς ταύτην τὴν πέτραν εἰσῆλθον πρηνὴς συρόμενος διά τινος ὀπῆς καὶ κυρτωθείς, τὰ νῶτα προσερείσας ἐπὶ τοῦ ἄνω μέρους τῆς πέτρας, τὴν δὲ κεφαλὴν κλίνας ὀλίγον πρὸς τὰ κάτω, εἶδον τὴν ὀπήν, δι᾿ ἧς παρῆλθεν ὁ Κύριος͘ δι᾿ αὐτοῦ γὰρ καὶ μόνου τοῦ τρόπου, τῆς συστολῆς δηλονότι τοῦ σώματος, βλέπει τις τὴν ὀπήν.
Ἡ συγκίνησίς μου καὶ ἡ ἀγαλλίασις καὶ εὐφροσύνη τῆς ψυχῆς μου κατ᾿ ἐκείνην τὴν στιγμὴν δὲν περιγράφονται. Στοχαζόμενος τὰ ὅσα ποτὲ συνέβησαν εἰς ἐκεῖνο τὸ Ἅγιον Ὄρος, προσπίπτων δὲ πολλάκις ἐπὶ τῆς πέτρας ἐκείνης καὶ χύνων δάκρυα κατανύξεως, ᾐσθανόμην ὅτι ἐπληροῦτο ἡ καρδία μου ἡδονῆς ἀρρήτου, ὅτε τὴν τοῦ Πέτρου προσφθεγγόμενος φωνὴν ἔλεγον͘ Κύριε καλόν ἐστιν ἡμᾶς ὦδε εἶναι εἰς τὸν τόπον τοῦτον τὸν ἅγιον, ὃν ἡ Σὴ Μεγαλοπρέπεια καὶ Παντοδυναμία, καὶ Ἀγαθότης ἡγίασεν, ἐδόξασεν, ἐτίμησεν.
Ἀδυνατεῖ ἀληθῶς γλῶσσα ἀνθρώπου νὰ παραστήσῃ τὰ μεγαλεῖα τοῦ Ὄρους Σινᾶ. Εὑρισκόμενός τις εἰς τὴν Ἁγίαν Κορυφὴν νομίζει ὅτι εὑρίσκεται εἰς αὐτὸν τὸν Οὐρανόν! Μακράν, μακρὰν τοῦ κόσμου, τῶν θορύβων, τῶν ταραχῶν, τῶν συγχύσεων, τῶν ματαιοτήτων. Ἡ ψυχὴ ἡ ποθοῦσα καὶ φιλοῦσα τὸν Θεόν, μὴ ἔχουσά τι τὸ ἐμποδίζον καὶ ἐπιπροσθοῦν, ἡ κεκαθαρμένη ἀπὸ τῶν παθῶν, ἀπὸ τῆς ἱερωτάτης αὐτῆς Κορυφῆς ἀνεβαίνει κατ᾿ εὐθεῖαν πρὸς τὸν ἑαυτῆς ἐραστὴν καὶ ὁρᾷ αὐτὸν καὶ ὁρᾶται ὑπ᾿ αὐτοῦ, καὶ ἀσπάζεται καὶ καταφιλεῖ αὐτὸν καὶ φθέγγεται τὸ τῆς νύμφης ᾆσμα͘ Εἰς τὴν ὀσμὴν μύρων σου ἔδραμον͘ ὅτι τέτρωμαι τῆς Σῆς ἀγάπης͘ μὴ χωρίσῃς με, Νυμφίε Ἐπουράνιε.
Ὀλίγον κατωτέρω τοῦ Ναοῦ εἶναι τὸ σπήλαιον, ὅπου παρέμενεν ὁ Μωϋσῆς τεσσαράκοντα ἡμέρας καὶ τεσσαράκοντα νύκτας νηστεύων καὶ προσευχόμενος, διὰ νὰ παραλάβῃ τὸν Νόμον.
[…]
Πλησίον τοῦ σπηλαίου εἶναι Ναὸς Μωαμεθανικὸς καὶ κατωτέρω δεξαμενὴ ὀμβρίου ὕδατος ποσιμωτάτου. Προσμείναντες δὲ ὥρας τινὰς κατήλθομεν πάλιν εἰς τὴν Μονήν.
Τὴν ἑπομένην ἡμέραν, Παρασκευὴν 17ην, μετὰ τοῦ ἰδίου Γέροντος Παχωμίου ἀνήλθομεν εἴς τινα λόφον [τὸν λόφον τοῦ Ἰοθόρ], ὅστις κεῖται νοτιοανατολικῶς τῆς Μονῆς, εἰς τὴν κορυφὴν τοῦ ὁποίου εἶναι ἐκτισμένον ἐκκλησίδιον ἐπ᾿ ὀνόματι τῶν Ἁγίων Θεοδώρων. Λέγεται δὲ ὁ λόφος Ὄρος τοῦ Μωϋσέως, καθότι εἰς αὐτὸν τὸν λόφον ἔβοσκεν ὁ Μωϋσῆς τὰ πρόβατα τοῦ πενθεροῦ του Ἰοθώρ, ὅτε εἶδεν, ὡς εἶπωμεν, εἰς τὴν ὑπώρειαν τοῦ Χωρὴβ τὴν Βάτον καιομένην καὶ μὴ καταφλεγομένην καὶ εἶπε͘ Καταβὰς ὄψομαι τὸ ὄραμα τὸ μέγα τοῦτο τὶ ὅτι οὐ καίεται ἡ Βάτος κ.λ.π.
Τὸ Σάββατον, 18ην Μαΐου, μετὰ τὴν θείαν Λειτουργίαν, ἀνήλθομεν εἰς τὸ ἀνατολικῶς τῆς Μονῆς κείμενον ὄρος τῆς Ἁγίας Ἐπιστήμης, εἰς τὸ ὁποῖον εἶναι πηγμένοι τρεῖς μεγάλοι Σταυροί, ὧν ὁ τρίτος ἵσταται εἰς τὴν ὑψηλοτέραν κορυφήν, εἰς τὴν ὁποίαν εἶναι καὶ μία μεγάλη ὀπὴ προχωροῦσα δι᾿ ὅλης τῆς κορυφῆς͘ διὰ τῆς ὀπῆς δὲ αὐτῆς κατὰ τὴν ἐαρινὴν Ἰσημερίαν διερχομένη ἡ ἀκτὶς τοῦ ἀνατέλλοντος ἡλίου προσβάλλει κατ᾿ εὐθεῖαν εἰς τὸ Ἱερὸν τῆς Ἁγίας Βάτου.
[…]
Εἰς τὸ Ὄρος τοῦτο ἦτο τὸ πάλαι Μοναστήριον γυναικῶν, τοῦ ὁποίου φαίνονται καὶ σήμερον τὰ ἐρείπια.
[…]
Εἰς τοὺς πρόποδας τούτου τοῦ βουνοῦ εἶναι μία μεγάλη δεξαμενή, εἰς ἣν συρρέει τὸ ὕδωρ τοῦ Ὄρους κατὰ τὰς βροχάς.
Ἀπὸ τὸ πλῆθος τῶν ἐρειπίων συμπεραίνει τις καὶ τὸ πλῆθος τῶν παλαιῶν ἡσυχαστῶν, οἵτινες εἶχον καταφύγει εἰς τὰ ὄρη ἐκεῖνα τὰ πέριξ τῆς Μονῆς, ἄλλοι μὲν ἡσυχίας χάριν, ἕτεροι δὲ διὰ τὸν ὑπὸ τῶν τυράννων κατὰ τῶν χριστιανῶν διωγμόν. Εἶχον δὲ καταφύγει ἐκεῖ οὐχὶ μόνον ἄγαμοι, ἀλλὰ καὶ ἔγγαμοι μετὰ γυναικῶν καὶ παιδίων, καὶ δὲν εἶναι ἀπίθανον ὅτι διὰ τοῦτο ὁ Ἰουστινιανὸς ἐτίμησε τὸν Ἡγούμενον τοῦ Μοναστηρίου εἰς Ἀρχιεπίσκοπον Σινᾶ καὶ Ραϊθοῦς.
Τὴν Κυριακὴν καὶ Δευτέραν, 19ην καὶ 20ην, παρεμείναμεν ἐν τῇ Μονῇ ἡσυχάζοντες. Τὴν Τρίτην, 21ην, κατήλθομεν μετὰ πολλῶν Πατέρων εἰς τὸ Παρεκκλήσιον τοῦ Προφήτου Ἀαρὼν ἔνθα ἐτελέσθη λειτουργία. Μετὰ τὴν θείαν Λειτουργίαν ὁ μοναχὸς Ἀαρὼν Ἀϊβαλιώτης μᾶς ἐπεριποιήθη φιλοφρόνως καὶ μᾶς προσέφερε καὶ ὠὰ κόκκινα. Κατόπιν, μὲ ὄλην τὴν ἁπλότητα καὶ ἀκακίαν ἥτις τὸν στολίζει, ἔψαλε διάφορα πνευματικὰ ἄσματα εἰς τοὺς Προφήτας Μωϋσῆν καὶ Ἀαρὼν καὶ μεγαλυνάριά τινα τοῦ Σαββάτου μελετῶν διάφορα συγγράμματα ἐκ τῆς πλουσιωτάτης Βιβλιοθήκης. Τὸ Σάββατον ἐλειτούργησα εἰς τὴν Ἁγίαν Βάτον.
Εἰς τὸ Ὄρος τῆς ἁγίας Αἰκατερίνης. Ἡ Πέτρα τοῦ γογγυσμοῦ. Τὸ Παρεκκλήσιον τοῦ ἁγίου Ὀνουφρίου. Μετόχιον τῆς Μονῆς εὐφραντικώτατον. Ἡ πέτρα τῆς πέρδικας. Ἕνα τερπνότατον διήγημα. Πανόραμα πανέκλαμπρον. Ἡ δύσις τοῦ ἡλίου. Σκέψεις καὶ πόθοι. Ὁ Ναὸς τῆς ἁγίας Αἰκατερίνης. Θαυμαστὰ καὶ παράδοξα. Ἡ Ἔρημος τοῦ Θολᾶ. Τὸ σπήλαιον τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τῆς Κλίμακος. Ἡ θαυμαστὴ διάσωσις τοῦ μαθητοῦ αὐτοῦ.
Τὴν Κυριακὴν 26ην, καθ᾿ ἣν συνέπεσεν ἡ μνήμη τῶν ἁγίων Πατέρων τῶν ἐν τῇ πρώτῃ Οἰκουμενικῇ Συνόδῳ συναθροισθέντων, μετὰ τῶν μοναχῶν Παχωμίου καὶ Μωϋσέως, ἀναχωρήσαντες ἐκ τῆς Μονῆς μετὰ τὴν θείαν Λειτουργίαν, ἀνήλθομεν εἰς τὴν κορυφὴν τῆς Ἁγίας Αἰκατερίνης.
Εἰς ἀπόστασιν ἡμισείας περίπου ὥρας ἀπὸ τῆς Μονῆς, ἀριστερὰ τῆς ὁδοῦ, δείκνυται λίθος τις ἔχων κοίλωμα εἰς τὸ μέσον. Ἐνταῦθα λέγουσιν ὅτι ὁ Ἀαρών, συλλέξας τὰ ἐνώτια καὶ χρυσᾶ τῶν γυναικῶν καὶ θυγατέρων καὶ χωνεύσας, κατεσκεύασε τὸν μόσχον, ὃν οἱ Ἑβραῖοι προσεκύνησαν ὡς Θεόν.
Προχωρήσαντες δὲ μίαν ὥραν συνηντήσαμεν τὸν τόπον τὸν ὁποῖον ὠνόμασεν ὁ Μωϋσῆς πειρασμὸν καὶ λοιδόρησιν͘ καθότι ἐκεῖ διψῶν ὁ λαὸς τῶν Ἑβραίων, ἐγόγγυζε κατὰ τοῦ Μωϋσέως καὶ ἐλοιδόρει αὐτόν͘ ὁ δὲ Θεὸς εἶπε πρὸς τὸν Μωϋσῆν͘ Λάβε μετὰ σεαυτοῦ ἀπὸ τῶν πρεσβυτέρων τοῦ Λαοῦ, καὶ τὴν ράβδον ἐν ᾖ ἐπάταξας τὸν ποταμόν, λάβε ἐν τῇ χειρί σου καὶ πορεύσῃ͘ ὦδε ἐγὼ ἕστηκα, πρὸ τοῦ σὲ ἐλθεῖν ἐκεῖ, ἐπὶ τῆς πέτρας ἐν Χωρήβ, καὶ πατάξεις τὴν πέτραν καὶ ἐξελεύσεται ἐξ αὐτῆς ὕδωρ καὶ πίεται ὁ λαός (Ἔξοδ. Κεφ. ΙΗ’). Ἡ πέτρα αὕτη ἦν εὐμεγέθης καὶ σκληρὰ ἔχουσα ἑκατέρωθεν ἀνὰ δώδεκα τρύπας ἢ πόρους ρεύσαντος ὕδατος, καὶ παρατηρεῖται μάλιστα ὅτι οἱ πόροι ὡς ἐκ τοῦ πολυχρονίου ρεύματος εἶναι πρὸς τὰ κάτω τετριμμένοι.
Ἐκεῖθεν, μετὰ ἡμίσειαν σχεδὸν ὥραν, συνηντήσαμεν τὸ Παρεκκλήσιον τοῦ ἁγίου Ὀνουφρίου. […] Ὀλίγον ἀνωτέρω τοῦ Ἐκκλησιδίου τοῦ Ἀγίου Ὀνουφρίου κεῖται τὸ μονύδριον τῶν ἁγίων Τεσσαράκοντα μαρτύρων, μετόχιον τῆς Μονῆς, μὲ ἐκκλησίαν ἐπ᾿ ὀνόματι τῶν Ἁγίων, μὲ κῆπον θαλερώτατον μὲ διάφορα δένδρα, ἐλαίας, βερυκοκκέας, μηλέας καὶ ἄλλα κάρπιμα καὶ κλήματα. Ἐντὸς τοῦ κήπου ὑπάρχει καὶ πηγὴ μὲ ὕδωρ γλυκύτατον ἐξ οὗ ποτίζεται καὶ ὁ κῆπος. Ἐν τῷ Μετοχίῳ τούτῳ παραμένει ὁ μοναχὸς Μωϋσῆς μετά τινος Ἄραβος δούλου. Ἀναπαυθέντες τὴν μεσημβρίαν εἰς τὸ μετόχιον τοῦτο, τὴν 4ην μ. μεσημβρίαν, ἐκκινήσαντες, ἀνερχόμεθα πρὸς τὴν κορυφὴν τοῦ Ὄρους τῆς ἁγίας Αἰκατερίνης. Τὸ ὄρος τοῦτο ἔχει ὕψος 2.600 περίπου μέτρων, εἶναι δὲ τραχὺ λίαν καὶ δυσανάβατον, ἀλλ᾿ ὁ ἀνωτέρω διαληφθεὶς ἀκάματος μοναχὸς Μωϋσῆς κατώρθωσε διὰ τῆς φιλοπονίας του νὰ κατασκευάσῃ ὁδὸν μὲ πολλὰς στροφὰς ἀπὸ τὸ μετόχιον τῶν Ἁγίων 40, ἤτοι ἀπὸ τοὺς πρόποδας τοῦ Ὄρους, ἕως τῆς κορυφῆς, διὰ τῆς ὁποίας ὁδοῦ δύναται ν᾿ ἀνέλθῃ τις καὶ διὰ καμήλου. Ἀνερχόμενοι πεζῇ μετὰ μίαν ὥραν ἀπὸ τὸ ἀνωτέρω μετόχιον, ἤλθομεν ἐπὶ τι ὕδωρ, ὅπερ λέγεται Πηγὴ τῆς Πέρδικας διὰ τὴν ἑξῆς αἰτίαν:
Μετὰ τὸ μαρτυρικὸν τέλος τῆς Ἁγίας Αἰκατερίνης, τὸ λείψανόν της, θείᾳ δυνάμει, μετεκομίσθη ἀπὸ τὴν Ἀλεξάνδρειαν εἰς τὴν κορυφὴν τοῦ Ὄρους τούτου καὶ διέμεινε ἔτη διακόσια, ἀπὸ τῆς Βασιλείας τοῦ Μαξεντίου, τοῦ ἀποκτείναντος τὴν Ἁγίαν μέχρι τοῦ Ἰουστινιανοῦ, γινωσκόμενον καὶ τιμώμενον ἀπὸ μόνους τοὺς ἀσκητὰς καὶ ἐρημίτας. Μετὰ τὴν οἰκοδομὴν τοῦ Μοναστηρίου ἀνέβησαν οἱ ἀσκηταὶ εἰς τὴν κορυφὴν τοῦ ὄρους καὶ παρέλαβον τὸ Ἅγιον Λείψανον διὰ νὰ τὸ καταθέσουν εἰς τὸν Ναὸν τῆς Μονῆς. Καταβαίνοντες δε, ἔφθασαν εἰς τὴν ὑπώρειαν, ἀποκαμωμένοι διὰ τὴν ὑπερβολικὴν δίψαν, τὴν ὁποίαν ηὔξανεν ἡ ἀπελπισία περὶ πλησιώρου ἐκεῖ ὔδατος. Ἀλλ᾿ ἐν ᾧ ἀπέθεσαν τὸ Λείψανον εἰς μίαν πέτραν, καὶ ἐκάθησαν λιποθυμοῦντες, βλέπουν μίαν πέρδικα, ἥτις πετασθεῖσα ἄνωθεν αὐτῶν, ἀφῆκεν εἰς τὰ πρόσωπα τῶν διψώντων ρανίδας ὕδατος. Ἐκ τούτου ἐννόησαν ὅτι εὑρίσκεται πλησίον πηγὴ ὕδατος͘ ἐλθόντες δὲ εἰς τὸν τόπον τὸν ὁποῖον ἐξῆλθε πετασθεῖσα ἡ πέρδιξ, εὖρον τῷ ὄντι πηγὴν ὕδατος γλυκυτάτου καὶ διαυγεστάτου, καὶ πιόντες ηὐφράνθησαν καὶ ἀνεκουφίσθησαν ἀπὸ τῆς ταλαιπωρίας τῆς δίψης, ὠνόμασαν δὲ τὴν πηγὴν νερὸν τῆς Πέρδικας.
Πέριξ τῆς πηγῆς, ὁ ρηθεὶς μοναχὸς Μωϋσῆς, ἔκαμε προαύλιον καὶ καθίσματα πρὸς ἀνάπαυσιν τῶν προσκυνητῶν καὶ περιηγητῶν καὶ γέφυραν πρὸς εὔκολον μετάβασιν εἰς τὴν πηγήν.
Ἀναπαυθέντες ὀλίγον καὶ πιόντες ὕδωρ ἐκ τῆς Πηγῆς τῆς Πέρδικας, ἠρχίσαμεν πάλιν τὴν ἀνάβασιν͘ μετὰ δίωρον δὲ πορείαν ἐκ τῆς Πηγῆς ἐφθάσαμεν εἰς τὴν κορυφὴν τοῦ Ὄρους μικρὸν πρὸ τῆς δύσεως τοῦ ἡλίου. Ὤ! Ὁποία μεγαλοπρέπεια! Ὁποία καλλονή! Ὁποία θαυμασία ὡραιότης τῆς φύσεως! Καὶ τὶ δὲν βλέπεις ἀπὸ ἐκείνην τὴν κορυφὴν τοῦ Ὄρους! Ὁ ὁρίζων εἶναι ἀπέραντος͘ ἴσως εἰς ὀλίγας κορυφὰς τῶν τῆς γῆς ὑψηλῶν ὀρέων νὰ βλέπῃ τις τοιοῦτον εὐρὺν ὁρίζοντα. Ἐκεῖθεν βλέπει τις ὄρη, χαράδρας καὶ βουνούς, κοιλάδας, ἐρήμους καὶ δρυμούς, θαλάσσας, νήσους, ποταμούς, πόλεις, Ἠπείρους καὶ Ὠκεανοῦς. Ὠ Θεέ μου, μὲ πόσα μεγάλα καὶ θαυμάσια ἔργα ἐστόλισας τὸν περίεργον τοῦτον κόσμον! Ἐὰν ἐδῶ εἰς τὴν κοιλάδα αὐτὴν τοῦ κλαυθμῶνος, εἰς τὴν ἐξορίαν ἐκ τοῦ Παραδείσου, εἰς τὴν τιμωρίαν καὶ καταδίκην, εἰς τὴν καταραμένην γῆν, βλέπομεν τοιαῦτα μεγάλα καὶ θαυμαστὰ ἔργα ἐκπλήττοντα νοῦν καὶ διάνοιαν, ὁποῖα ἆρά γε νὰ εἶναι ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα θὰ ἴδωμεν μετὰ τὴν ἀπὸ τῆς φυλακῆς ταύτης ἔξοδον, ὅταν ἀναστῶμεν εἰς νέαν ζωὴν καὶ διανοιχθώσιν οἱ ὀφθαλμοὶ ἡμῶν καὶ ἴδωμεν καινοὺς οὐρανοὺς καὶ γῆν καινήν! Μή, Φιλάνθρωπε, Πανάγαθε, Πανεύσπλαχνε, μὴ διὰ τὰς ἁμαρτίας μας στερήσῃς ἡμᾶς τῶν ἀγαθῶν ἐκείνων, ἃ ἠτοίμασας τοῖς ἀγαπῶσί Σε, ἃ ὀφθαλμὸς οὐκ εἶδε καὶ οὗς οὐκ ἤκουσεν.
Εὑρέθημεν δὲ ἐπάνω εἰς τὴν Ἁγίαν ἐκείνην κορυφὴν εἰς στιγμὴν καθ᾿ ἣν ὁ ἥλιος ἔκλινεν εἰς τὴν δύσιν του. Εἰς στιγμήν, καθ᾿ ἣν ἡ δύσις τοῦ ἡλίου προσδίδει εἰς τὴν φύσιν τὴν πλέον χαρίεσσαν καὶ ἔκπαγλον, μαγευτικωτάτην, θελκτικωτάτην, καὶ θαυμασιωτάτην θέαν. Ἐπάνω εἰς τὴν Ἁγίαν ἐκείνην κορυφήν, ἔξω, ἐν τῷ ὑπαίθρῳ, ἀνεγνώσαμεν μετὰ κατανύξεως καὶ δακρύων τὸν Προοιμιακὸν ψαλμόν, δι᾿ οὗ ὁ Προφητάναξ Δαβίδ, ὅλως ἔνθους καὶ πεπληρωμένος χάριτος καὶ σοφίας Θεοῦ, ἐξυμνεῖ τὸ μεγαλεῖον τῆς φύσεως καὶ τῆς τοῦ κόσμου συστάσεως, ἀναφωνῶν τό͘ Ὡς ἐμεγαλύνθη τὰ ἔργα σου, Κύριε, πάντα ἐν σοφίᾳ ἐποίησας! Ὅτε δὲ ἡ νὺξ ἤρχισε νὰ προχωρῇ καὶ οἱ ἀστέρες ἐν τῷ στερεώματι τοῦ Οὐρανοῦ ὡς λύχνοι φαίνοντες ἐπλήρωσαν ἅπαν τὸ στερέωμα καὶ ἐφαίνετο ὁ οὐρανὸς ἐν τῷ εὐρυτάτῳ ἐκείνῳ ὁρίζοντι ὡς μία θάλασσα πεπληρωμένη φώτων, ὁποία τέρψις καὶ θυμηδία! Ὁποία χαρὰ καὶ εὐφροσύνη ἐπλήρωσε τὰς καρδίας ἡμῶν! Εἶναι ἀδύνατον νὰ περιγραφῇ τοῦτο διὰ γραφίδος. Τόσον εὐφραίνετο ἡ ψυχή μου, ὥστε ἐὰν μη, προϊούσης τῆς νυκτός, ἠσθανόμην ψῦχος δριμύτατον, θὰ ἔμενον καθ᾿ ὅλην τὴν νύκτα ἔξω, ἐν ὑπαίθρῳ, διὰ νὰ βλέπω τὸ πάντερπνον καὶ πανευφρόσυνον ἐκεῖνο θέαμα.
Ἡ ψυχή, ἐπαναλαμβάνω καὶ πάλιν, — διότι αὐτὸ τὸ συναίσθημα ἐπικρατεῖ εἰς τὴν ψυχὴν τοῦ χριστιανοῦ εὑρισκομένου ἐκεῖ, εἰς τὸ ὕψος ἐκεῖνο, ἐν τῇ πανερήμῳ ἐκείνῃ καὶ ἐν τῷ ὕψει τῆς Ἁγίας ἐκείνης κορυφῆς — ἀπεσπασμένη ἀπὸ τοῦ κόσμου καὶ τῶν ἐγκοσμίων τῶν θολούντων τὸν νοῦν, ἀπὸ τῶν ποικίλων καὶ ἀσέμνων θεαμάτων, καθορῶσα τὸ μεγαλεῖον τῆς φύσεως καὶ ἰδίως ἐν καιρῷ βαθείας νυκτός, ἐκ τῆς κορυφῆς ἐκείνης, ἐν μέσῳ τῶν μεγαλείων ἐκείνων τῆς φύσεως, μεταρσιοῦται εἰς τὸν ἄδυτον γνόφον, καὶ βλέπει ὅσον ἔνεστι ἀνθρωπίνῳ νοΐ κεκαθαρμένῳ τὰς λαμπρότητας τῶν Ἁγίων Ἀγγέλων, καὶ τὰ μεγαλεῖα τῆς Ἁγίας πόλεως, τῆς ἄνω Ἱερουσαλήμ, καὶ κατανοεῖ μυστήρια Θεοῦ, ἅτινα οἱ τὰ γήϊνα φρονοῦντες οὐ δύνανται κατανοῆσαι. Ἐγὼ δὲ ὡς γηϊνόφρων, χαμερπὴς καὶ ἁμαρτωλός, καὶ φιλόθεος μόνον μὲ τὸ ὄνομα, οὐκ ἐγεύθην τῆς Οὐρανίου ἐκείνης γλυκύτητος. Ἄλλοι, πραγματικῶς Φιλόθεοι καὶ οὐρανόφρονες, μετέσχον καὶ ἐγεύθησαν αὐτῆς, ἰδίως εἰς παλαιοτέρους χρόνους οἱ τῆς ἀληθοῦς φιλοσοφίας ἐρασταί, οἱ νηπτικοὶ λεγόμενοι Πατέρες, οἵτινες, ἐπιλαθόμενοι τῶν ἐν τῷ βίῳ προσκαίρων καὶ καταφρονήσαντες πᾶσαν σαρκὸς ἡδυπάθειαν, ἔζων ὡς ἄϋλοι ἐν ὑλικοῖς σώμασιν͘ οὗτοι, λέγω, ζῶντες ἐπὶ τῆς γῆς εἶχον κατὰ τὸν Παῦλον τὸ πολίτευμα ἐν Οὐρανοῖς. Δυστυχῶς σήμερον τοιοῦτοι οὐχ ὑπάρχουσι, καὶ ἐὰν ὑπάρχωσιν, εἶναι σπάνιοι καὶ μὴ φθάνοντες εἰς τὰ μέτρα ἐκείνων. Ἀφ᾿ οὗ δὲ παρεμείναμεν ἐκεῖ θαυμάζοντες τὴν πανσοφίαν καὶ Παντοδυναμίαν τοῦ Δημιουργοῦ τῆς Κτίσεως, εἰσήλθομεν ἔπειτα εἴς τι δωμάτιον καὶ ἀναπαυθέντες ὀλίγον ἐξηγέρθημεν͘ καὶ ἀναγνόντες τὴν τοῦ ὄρθρου Ἀκολουθίαν, ἐπετελέσαμεν τὴν θείαν μυσταγωγίαν τὴν Δευτέραν 27ην τοῦ μηνός.
Ὁ Ναὸς εἶναι ἐκτισμένος ἐπάνω εἰς τὴν κορυφὴν ἐπὶ πέτρας μεγάλης, τιμώμενος ἐπ᾿ ὀνόματι τῆς ἁγίας Μεγαλομάρτυρος Αἰκατερίνης. Εἰς τὸ ὑποκάτωθεν τῆς ἁγίας Τραπέζης μέρος ἐφυλάσσετο ἄλλοτε τὸ Λείψανον τῆς ἁγίας͘ ὅτε δὲ μετέβησαν οἱ Πατέρες καὶ ἅραντες μετεκόμισαν αὐτὸ εἰς τὸ Μοναστήριον, τότε, ὤ ἐξαισίου τερατουργήματος! τὸ μέρος τοῦ λίθου ἐφ᾿ οὗ κατέκειτο τὸ λείψανον, ἐξωγκώθη καὶ οὕτως ἐσχηματίσθη ἀπαραλλάκτως εἰς τὸ σχῆμα τοῦ σώματος τῆς ἁγίας. Τοσοῦτον δὲ σκληρὸς ὁ λίθος ἐστιν, ὥστε ἀδύνατον εἶναι νὰ κόψῃ τις ἐλάχιστον μόριον ἐξ αὐτοῦ. Ἀπὸ τὰς ὑπωρείας τοῦ ὅρους τούτου ἄχρι τῶν κλιτύων, συναντᾷ τις πέτρας βαθυπρασίνους καὶ ἄλλων χρωμάτων, ἃς οἱ φυτολόγιοι δενδρίτας καλοῦσιν, εἰς τὰς ὁποίας φαίνονται τετυπωμένα ἄνθη καὶ δένδρα.
Μετὰ τὴν θείαν Λειτουργίαν, παραμείναντες ὥρας τινὰς ἐπὶ τῆς κορυφῆς, κατὴλθομεν διὰ τῆς ἰδίας ὁδοῦ πάλιν εἰς τοὺς ἁγίους Τεσσαράκοντα, ἔνθα ἐμείναμεν ὅλην τὴν ἡμέραν ἐκείνην.
Τὴν δὲ ἐπιούσαν, ἡμέραν Τρίτην 28ην τοῦ μηνός, ἀφήσαντες τὸν Μωϋσῆν εἰς τοὺς ἁγίους Τεσσαράκοντα, ἔνθα παραμένει, ἡμεῖς μετὰ τοῦ Παχωμίου ἀναχωρήσαντες μετέβημεν εἰς τοὺς ἁγίους Ἀποστόλους, μετόχιον τῆς Μονῆς ἔχον ἐκκλησίαν ὡραίαν, οἶκον λαμπρὸν μὲ δωμάτια καθαρά, καὶ κῆπον μὲ ὕδωρ γλυκύτατον καὶ ἄμπελον͘ κεῖται δὲ τὸ ὡραῖον αὐτὸ Μετόχιον εἰς τὸ ἄκρον κοιλάδος τινός, ἥτις περικλειομένη ὑπὸ τῶν γύρωθεν ὀρέων, παρέχει θέαμα λίαν μαγευτικὸν καὶ τερπνόν.
Ἐκ τοῦ μετοχίου τούτου μετέβημεν εἰς τὴν ἔρημον Θολᾶ. Ἐνταῦθα εἴδομεν πολλὰ ἐρείπια, εἰς τὰ ὁποῖα κατώκουν εἰς τοὺς ἀρχαίους χρόνους πολλοὶ ἀσκηταὶ καὶ ἐρημῖται. Ἐνταῦθα εἴδομεν καὶ τὸ σπήλαιον τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τῆς Κλίμακος, κάτωθεν μιᾶς μεγάλης πέτρας, ἥτις κάτωθεν εἶναι κοίλη. Εἰσήλθομεν διά τινος ὀπῆς, διὰ τῆς ὁποίας ἢ γονυπετὴς καὶ κύπτων δύναταί τις νὰ εἰσέλθῃ ἢ ἕρπων. Ἀνατολικῶς ὑπάρχει μικρὰ ὀπή, διὰ τῆς ὁποίας εἰσερχεται ἀκτὶς ἡλίου καὶ ἀμυδρὸν φῶς. Ἐκεῖ πλησίον καθήμενος ὁ μακάριος Ἰωάννης συνέγραψε τὴν Οὐράνιον ἐκείνην βίβλον, ἣν ὠνόμασε δικαίως καὶ ἁρμοζόντως Κλίμακα, τῶν ἀρετῶν δηλαδή.
Ὀλίγον παρακάτω πλησίον χειμάρρου ὑπάρχουν φοίνικες, οἵτινες, ὡς λέγουν, εἶναι ἀπὸ τὸν καιρὸν τῶν ἐκεῖ ἐνασκησάντων Ὁσίων Πατέρων, εἰς δὲ τὸν χείμαρρον τρέχει ὕδωρ γλυκὺ καὶ διαυγέστατον. Εἴς τινα μέρη ἐπὶ τοῦ χειμάρρου συναντᾷ τις ὀλίγα δένδρα καρποφόρα, ἰδίως βερυκοκκέας.
Ἐκτὸς τοῦ σπηλαίου τοῦ Ὁσίου Ἰωάννου, ἐκεῖ εἰς τὴν ἔρημον, εὕρομεν καὶ ἕτερον σπήλαιον κάτωθεν πέτρας τελείως σκοτεινόν͘ εἰσήλθομεν ἕρποντες καὶ εὕρωμεν κλίνην τινὰ μὲ λίθους͘ ὡς φαίνεται ἥτο ἡ κλίνη τοῦ ἐν αὐτῷ οἰκοῦντός ποτε ἀσκητοῦ. Θαυμάσας τὴν ὑψηλὴν πολιτείαν, ἑκούσιον θλίψιν καὶ στενοχωρίαν, την διηνεκῆ βίαν τῆς φύσεως τὴν ὁποίαν μετήρχεντο οἱ οὐρανόφρονες καὶ Θεόληπτοι ἐκεῖνοι Ἰσάγγελοι Πατέρες, καὶ κλαύσας θερμῶς καὶ στενάξας ἐκ βάθους καρδίας ἔλεγον κατὰ τὸν θεῖον Ἐφραίμ͘ «Ποῦ εἶναι οἱ Θεσπέσιοι ἐκεῖνοι Πατέρες, οἱ ἁμιλλώμενοι φθάσαι τὴν ζωὴν τῶν Ἀγγὲλων, οἱ τῆν γῆν Οὐρανώσαντες; Ποῦ εἶναι αἱ προσευχαὶ καὶ δεήσεις, αἵτινες ὡς θυμίαμα ἀνέβαινον πρὸς τὸν Πλάστην τοῦ Παντός; Ποῦ αἱ νηστεῖαι; Ποῦ ὁ καθαρὸς βίος; Ποῦ ἡ αὐταπάρνησις; Ποῦ τὸ διηνεκὲς πένθος; Ποῦ ἡ διάκρισις; Ποῦ ἡ διόρασις, ἡ προόρασις, ἡ ἀγάπη ἐκείνων; Φεῦ! ἐξέλιπον ἀπὸ τὴν παροῦσαν σημερινὴν γενεάν! Διὰ τοῦτο δικαίως στερούμεθα καὶ τῶν δωρεῶν καὶ τῶν χαρισμάτων τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τὰ ὁποία ἐκεῖνοι οἱ τρισμακάριοι καὶ καλοὶ ἐργάται τοῦ ἀμπελῶνος Χριστοῦ ἐλάμβανον παρὰ τῆς δεξιᾶς τοῦ Ὑψίστου, ἕκαστος κατ᾿ ἀναλογίαν τῆς πίστεως καὶ καθαρότητος τοῦ ἑαυτοῦ βίου».
Ἐκ τῆς ἐρήμου ταύτης ἀναχωρήσαντες μετὰ μίαν ὥραν περίπου ἤλθομεν εἰς τοὺς Ἁγίους Ἀναργύρους καὶ κελλία τινά. Ἐνταῦθα μᾶς ὑπεδέχθη καὶ ἐφιλοξένησεν ὁ ὑπερογδοηκοντούτης γέρων Εὐθύμιος. Ἔξω τοῦ ἐλαιῶνος εἴδομεν λίθον μέγαν καὶ κάτωθεν τούτου τεμάχιον ἀποκοπὲν ἐκ τοῦ ἰδίου λίθου. Περὶ τούτου ἀναφέρεται ἐν τῷ βίῳ τοῦ Ὁσίου Ἰωάννου τῆς Κλίμακος τὸ ἑξῆς φοβερὸν καὶ χαριέστατον συνάμα ἐπεισόδιον:
Εἰς ὑπηρεσίαν ποτὲ εὑρισκόμενος ὁ ὑποτακτικὸς αὐτοῦ Μωϋσῆς, ὀκλάσας ἐκ τοῦ καύματος, ἔπεσε νὰ κοιμηθῇ ὑπὸ μίαν μεγάλην πέτραν αὐτὴν ὅπου βλέπομεν τώρα, ἥτις ὅμως ἔμελλε μετ᾿ ὀλίγον ν᾿ ἀποσπασθῇ καὶ καταθάψῃ ἐκεῖ τὸν πτωχὸν Μωϋσῆν, ἂν ἡ προσευχὴ τοῦ Ἁγίου δὲν τὸν ἔσωζε.
Τὴν ὥραν ὅπου ἐκοιμᾶτο ὁ Μωϋσῆς ὑποκάτω τοῦ λίθου, ἐπροσηύχετο καὶ ὁ Ἅγιος Ἰωάννης εἰς τὸ κελλίον του, ἔχων τὸν νοῦν του ἀναβιβασμένον καὶ προσηλωμένον εἰς τὸν Θεόν, κατὰ τὸ ἔθος του καὶ ἐκεῖ ἦλθεν αὐτῷ ὥσπερ ὀλίγος ὕπνος λεπτότατος, καὶ βλέπει ὅτι τὸν ἐξύπνα εἷς ἱεροπρεπὴς καὶ σεβάσμιος ἄνθρωπος καὶ τὸν ὠνείδιζε λέγων͘ Ἰωάννη, πῶς κοιμᾶσαι ἀμέριμνος καὶ ὁ Μωϋσῆς κινδυνεύει νὰ θανατωθῇ. Τότε παρευθὺς ἐγερθεὶς ὁ Ἅγιος ἤρξατο νὰ προσεύχεται ὑπὲρ τοῦ μαθητοῦ αὐτοῦ μὲ πολλὴν θερμότητα͘ ὁ δὲ Θεὸς ὑπήκουσεν αὐτῷ, καὶ ἠλευθέρωσε τὸν Μωϋσῆν ἀπὸ τὸν ἀνέλπιστον θάνατον. Εἰς καιρὸν γὰρ ὅπου ἐκοιμᾶτο, καὶ ἐπλησίαζε νά πέσῃ ὁ λίθος ἐπάνωθεν αὐτοῦ νὰ τὸν συντρίψῃ, ἐνόμισεν ὅτι ἐφώνησεν αὐτὸν ὁ Ὅσιος νὰ φύγῃ ἐκεῖθεν τὸ συντομώτερον͘ καὶ παρευθὺς ὁ μαθητὴς τοῦ Ὁσίου ἐγερθεὶς ἔντρομος ἐπήδησεν ἐκ τῆς σκιᾶς τοῦ φοβεροῦ λίθου ὅπου ἐκάθευδε͘ παραυτίκα δὲ ἀπεσπάσθη ὁ λίθος καὶ ἐσκέπασε τὸν τόπον ὅπου πρὸ μικροῦ ὁ μαθητὴς ἔκειτο.
Μία Ἐπιγραφὴ ἀνεξήγητος ἀκόμη. Καὶ πάλιν εἰς τὴν Ἁγίαν Κορυφήν. Τὸ κοιμητήριον τῆς Μονῆς Σινᾶ. Ἕνα ἅγιον Λείψανον ἀκέραιον χιλίων τριακοσίων ἐτῶν. Ἄλλα ἀσκητικὰ Λείψανα. Διάφορα ἀσκητικὰ ὄργανα.
Ἐκ τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων ἀναχωρήσαντες ἤλθομεν εἰς τόπον τινά, εἰς ὃν φαίνεται σχίσμα τι τῆς γῆς͘ ἐνταῦθα λέγουσιν ὅτι ἠνοίχθη ἡ γῆ καὶ κατέπιε τοὺς περὶ Δαθὰν καὶ Ἀβειρὼν ἀποστατήσαντες κατὰ τοῦ Μωϋσέως (Ἀριθ. 16).
Ἐκεῖθεν προχωρήσαντες ἤλθομεν εἰς τοὺς πρόποδας τοῦ Χωρὴβ εἰς τὸ μονύδριον τῆς Παναγίας [τὸ λεγόμενον σήμερον Μποστάνι]. Ἡ ἐκκλησία αὕτη, ὡς φαίνεται, ἀνάγεται εἰς ἀρχαιοτάτην ἐποχήν, σώζονται δὲ μόνον ἐρείπια. Ἐνταῦθα ὑπάρχει κῆπος λεγόμενος τοῦ Δαβίδ, μοναχοῦ παλαιοῦ, μὲ διάφορα δένδρα καρποφόρα καὶ ἄμπελον, τὸν ὁποῖον ἤδη καλλιεργεῖ ὁ γηραιὸς Κώστας ὁ ἐκ Κεφαλληνίας, ὅστις εἶχε χρηματίσει ἄλλοτε ὁπλαρχηγὸς κατὰ τῶν Βουλγάρων Κομιτατζήδων.
Πλησίον τοῦ μονυδρίου τούτου ὑπάρχει πέτρα ἔχουσα τύπον κεφαλῆς βοὸς ἐξ αὐτομάτου μηχανισμοῦ. Περαιτέρω εἰς τὸ ἀριστερὸν μέρος τοῦ χειμάρρου εἶναι λόφος μικρὸς εἰς τὸν ὁποῖον κατεσκευάσθη ἡ Σκηνὴ τοῦ Μαρτυρίου, τῆς ὁποίας ὁ τόπος εἶναι περικεκλεισμένος.
Δεξιὰ εἰς τοὺς πρόποδας τοῦ Ὄρους ὑπάρχει μία μεγάλη πέτρα ἐπιφέρουσα γράμματα ἀνεξάλειπτα μὲν καὶ σῷα, τοιαῦτα ὅμως, ὥστε δὲν εὑρέθη ἄνθρωπος ἕως σήμερον οὔτε Ἕλλην οὔτε Εὐρωπαῖος νὰ τὰ ἀναγνώσῃ, μὲ ὅλον ὅτι πολλοὶ τῶν περιηγητῶν ἐγνώριζον Ἑβραϊκά, Ἀραβικὰ κ.λ.π. Τὸ μέγεθος τῆς πέτρας εἶναι ὡς μιᾶς μυλόπετρας. Τινὲς ἐνόμισαν ὅτι ὑπ᾿ αὐτὴν ἔκρυψεν ὁ Προφήτης Ἱερεμίας τὰ σκεύη τοῦ Ναοῦ τῆς Ἱερουσαλήμ, τὴν μανναδόχον Στάμνον, τὰς πλάκας τῆς Διαθήκης, τὸ Θυμιατήριον, τὴν Ράβδον τοῦ Ἀαρὼν κ.λ.π. λαβόντες τὴν ἀφορμὴν ἀπὸ τὰ κατὰ τὴν πρώτην Μαΐου ἱστορούμενα ἐν τῷ Συναξαριστῇ: «Ἐν δὲ τῇ πέτρα ἐσφράγισεν ὁ Ἱερεμίας τῷ δακτύλῳ αὐτοῦ τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ͘ καὶ ἐγένετο ὁ τύπος ὡς γλυφὴ σιδήρου, καὶ νεφέλη φωτεινὴ ἐσκέπασε τὸ ὄνομα͘ καὶ οὐδεὶς νοήσει, οὐδὲ ἀναγνῶναι αὐτὸ δυνήσεται, ἕως τῆς ἡμέρας ἐκείνης͘ ἔστι δὲ ἡ πέτρα ἐν τῇ ἐρήμῳ, ὅπου πρῶτον ἡ Κιβωτὸς ἐγένετο».
Ὀλίγον ἀνωτέρω ὑπάρχει μικρὸς κῆπος, καὶ πάλιν ἀνωτέρω δένδρον φοινίκης καὶ ὕδωρ ἀρκετόν͘ πρὶν δὲ κατέλθομεν εὶς τὸν δρόμον τοῦ μοναστηρίου καὶ φθάσωμεν εἰς τὸν ἔξω κῆπον, τὸν λεγόμενον Ἀμπουράγιον, εὐρίσκεται μία βρύσις, λεγομένη τοῦ Καδῆ, καὶ πλησίον αὐτῆς δένδρον ἐλαίας.
Διελθόντες τὰ ἀνωτέρω ἐφθάσαμεν τὴν ἑσπέραν εἰς τὴν Μονὴν κεκοπιακότες, ἐπειδὴ ὁλόκληρον τὴν ἡμέραν ἀπὸ βαθέως ὄρθρου ἕως νύκτα πεζῇ ὁδεύομεν τὴν ἔρημον.
Τὴν ἑπομένην ἡμέραν, Τετάρτην 29ην τοῦ μηνός, ἀνεπαύθημεν ἐν τῆ Μονῇ. Τὴν δὲ Πέμπτην 30ὴν τοῦ μηνός, λίαν πρωῒ ἀνῆλθον μόνος μόνῳ Θεῷ ὢν εὶς τὴν Ἁγίαν Κορυφὴν καὶ παρέμεινα ὁλόκληρον τὴν ἡμέραν ἐκεῖ, καὶ εἰς τὸ Ὄρος Χωρήβ, εἰς σπήλαιον τοῦ Προφήτου Ἡλίου, δοξάζων καὶ εὐλογῶν τὸν Θεόν. Τὴν 31ην, ἡμέραν Παρασκευήν, ἀπόδοσιν τῆς ἑορτῆς τῆς Ἀναλήψεως παρέμεινα εἰς τὴν Μονὴν μελετῶν καὶ ἀναπαυόμενος. Τὸ Σάββατον τῶν ψυχῶν, 1ην Ἰουνίου, ἐλειτουργήσαμεν εἰς τὸ νεκροταφεῖον, εἶτα δὲ μετὰ τὸ τέλος τῆς λειτουργίας, κατελθὼν εἶδον τὰ λείψανα τῶν τεθνεώτων, ἅτινά εἰσι πλῆθος ἄπειρον.
Εἶδον πολλὰ λείψανα σῷα καὶ ἀκέραια, ἐν οἷς καὶ τὸ λείψανον τοῦ Ὁσίου Στεφάνου, ὅστις ἡσύχαζε κάτωθεν τῆς Ἁγίας Κορυφῆς. Τοῦτο τὸ ἱερὸν λείψανον ἔχουν ἐπὶ καθίσματος ἐνδεδυμένον μὲ φορέματα καλογηρικὰ μὲ τὸ σχῆμα τῶν μοναχῶν καὶ μὲ κουκούλλιον εἰς τὴν κεφαλήν͘ κρατεῖ δὲ ράβδον εἰς τὴν μίαν χεῖρα καὶ εἰς τὴν ἄλλην κομβοσχοίνιον. Μόλις εἰσῆλθον μόνος εἰς τὸ κοιμητήριον καὶ εἶδον καθήμενον εἰς τὸ κάθισμα, νομίσας ὅτι ἦτο μοναχός τις γέρων καθήμενος, ἡτοιμάσθην νὰ τὸν χαιρετίσω, ἀλλὰ βλέπων αὐτὸν ἀκίνητον καὶ κεκλεισμένους τοὺς ὀφθαλμοὺς ἔχοντα ὑπέθεσα ὅτι κοιμᾶται͘ καὶ ἡσύχως παρῆλθον διὰ νὰ μὴ τὸν ἐνοχλήσω καὶ ἐξυπνήσει. Μετ᾿ ὀλίγον ἦλθε καὶ ὁ Γέρων Παχώμιος, εἰς τὸν ὁποῖον εἶπον: «Ὁ Πατήρ, φαίνεται, θὰ εἶχεν ἀγρυπνήσει καὶ κοιμᾶται. Νὰ μὴ τὸν ἀνησυχήσωμεν». Αὐτός, μοὶ ἀπεκρίθη͘ «εἶναι ὁ Ὅσιος Στέφανος, ὁ πρὸ 1.300 σχεδὸν ἐτῶν κοιμηθείς». Ἔμεινα ἔκθαμβος καὶ παρατηρῶν μετὰ προσοχῆς τὸ σεπτὸν λείψανον τοῦ Ὁσίου, εἶδον ὢ τοῦ θαύματος ! ὅτι ἦτο τελείως σῷον χωρὶς νὰ ἔχει πάθει οὐδεμίαν φθορὰν ἀκόμη͘ καὶ αὐτὸ τὸ χρῶμα τοῦ προσώπου καὶ τῶν χειρῶν ἐπὶ τόσους αἰῶνας μένει μὲ τρόπον ὑπερφυσικὸν ἀμετάβλητον καὶ ἀδιαλώβητον. Εἴδομεν ὡσαύτως καὶ ἄλλα λείψανα σῷα καὶ ἀκέραια μὲ ὀλίγην διαφθοράν.
Εἴδομεν ἐκεῖ σίδηρα καὶ ἀλύσεις, ἃς ἐφόρουν οἱ τρισμακάριοι καὶ πανόσιοι ἐκεῖνοι Πατέρες πρὸς δαμασμὸν καὶ ταλαιπωρίαν τῆς σαρκός. Ἐνταῦθα εἴδομεν καὶ τὰ λείψανα τῶν δύο αὐταδέλφων εὐγενῶν βασιλικῶν ἀνθρώπων, οἵτινες ἐπιστρέφοντες ἐκ τοῦ πολέμου καὶ διελθόντες διὰ τῆς Μονῆς καὶ ἰδόντες τὴν ἁγιότητα τοῦ Ἡγουμένου καὶ τὴν εὐλάβειαν, εὐταξίαν καὶ ὑποταγὴν τῶν μοναχῶν τῶν χρόνων ἐκείνων, καταφρονήσαντες τὰ βασιλικὰ ἀξιώματα καὶ τὴν πρόσκαιρον καὶ εὐμάραντον δόξαν, ὑπετάγησαν τῷ Ὁσίῳ ἐκείνῳ Πατρί, καὶ διδαχθέντες ὑπ᾿ αὐτοῦ τὰ τῆς μοναχικῆς πολιτείας τάξεις, ἀπῆλθον ἔπειτα κατὰ μόνας ἐν τόπῳ ἐρήμῳ, κάτωθεν τῆς Ἁγίας Κορυφῆς, καὶ ὑποβαλόντες ἑαυτοὺς εἰς μεγάλους ἀσκητικοὺς ἀγῶνας καὶ νικήσαντες κατὰ κράτος τὴν σάρκα, τὸν κόσμον καὶ κοσμοκράτορα, ἀπῆλθον χαίροντες μὲ χρηστὰς ἐλπίδας εἰς τὴν αἰώνιον ζωήν, ἵνα ἀπολαύωσι τὰ ἄξια γέρα τῶν ἀγώνων καὶ ἱδρώτων αὐτῶν.
Τὴν ἑπομένην ἡμέραν, 2αν Ἰουνίου, Κυριακὴν τῆς Ἁγίας Πεντηκοστῆς, ἑορτάσαμεν εἰς τὸ Καθολικὸν τῆς Μονῆς τὴν ἑορτὴν μεγαλοπρεπέστατα.
Καθ᾿ ὅλας δὲ τὰς ἡμέρας, καθ᾿ ἃς παρέμενον ἐν τῇ Ἁγίᾳ Μονῇ, ἡ μόνη μου εὐχαρίστησις ἦτο κατὰ τὰς ὥρας τῆς Ἀκολουθίας νὰ εἰσέρχωμαι εἰς τὸ παρεκκλήσιον τῆς Ἁγίας Βάτου καὶ νὰ προσεύχωμαι, Τόσην γλυκύτητα ἠσθάνετο ἡ ψυχὴ μου καὶ εὐφροσύνην, καὶ τόσην γαλήνην καὶ ἡσυχίαν εἶχον εὶς τοὺς λογισμούς μου, ὥστε μοὶ ἐφαίνετο ὡσὰν νὰ εὑρισκόμην ἔξω τοῦ κόσμου, εἰς ἄλλον Παράδεισον τρυφῆς. Ὁσάκις δὲ ἐξηρχόμην τῆς Ἁγίας Βάτου ἠσθανόμην θλῖψιν, διότι ἐστερούμην τῆς γλυκυτάτης ἐκεῖνης πνευματικῆς ἀγαλλιάσεως.
Ἡ λειτουργία μου εἰς τὴν Ἁγίαν Κορυφήν. Ὁ μετὰ κλαυθμῶν Ἀποχαιρετισμός μου. Τὰ πέριξ ἐρειπωμένα παλαιὰ ἀσκητήρια. Τὸ Παρεκκλήσιον τῆς Ἁγίας Ζώνης. Ἐπὶ τόπου σημαντικωτάτου. Ἡ ἔγγραφος εὐχαριστία μου.
Τὴν ἑσπέραν τῆς Κυριακῆς τῆς Ἁγίας Πεντηκσοτῆς, μετὰ τοῦ Παχωμίου καὶ ἑνὸς Ἄραβος, ἀνήλθομεν εἰς τὸ Ὄρος Χωρὴβ καὶ ἐμείναμεν ἐκεῖ τὴν νύκτα. Μετὰ τὸ μεσονύκτιον ἀφήσαντες τὸν Ἄραβα ἐν Χωρήβ, ἐγὼ μετὰ τοῦ Παχωμίου ἀνήλθομεν εἰς τὴν Ἁγίαν Κορυφήν, ἔνθα ἐπετελέσαμεν τὴν θείαν μυσταγωγίαν τὴν Δευτέραν, ἑορτὴν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, 3ην Ἰουνίου.
Μετὰ τὴν Θείαν Λειτουργίαν προσμείναντες ὀλίγoν ἐπάνω εἰς τὴν Ἁγίαν Κορυφὴν καὶ ἀποχαιρετίσαντες μετὰ κλαυθμῶν καὶ δακρύων, διότι δὲν θὰ τὴν ἐβλέπομεν ἄλλοτε, ἐπειδὴ τὴν ἐρχομένην Τετάρτην ἀπεφασίσθη νὰ ἀναχωρήσωμεν, κατήλθομεν εἰς τὸ Ὄρος Χωρήβ͘ καὶ περιήλθομεν τὰ πέριξ αὐτοῦ ἀσκητήρια καὶ κελία τῶν ἀρχαίων ἀσκητῶν καὶ ἐρημιτῶν, ἅτινα ἔχουν μεταβληθῆ εἰς σωρείαν ἐρειπίων͘ εἰσήλθομεν καὶ πάλιν ἕρποντες εἰς τὸ κάτωθεν πέτρας σπήλαιον τοῦ Ὁσίου Στεφάνου, περὶ οὗ ἀνωτέρω ἀνεφέραμεν. Κατωτέρω, εἰς μέρος τοῦ Ὄρους, εξ οὗ κάτωθεν βλέπει τις τὴν Μονήν, ὑπάρχει τὸ Παρεκκλήσιον τοῦ Προδρόμου, περαιτέρω δὲ τὸ κατάλυμα Γρηγορίου τινὸς ἀσκητοῦ, καὶ μία δεξαμενὴ καθαροῦ ὕδατος͘ καὶ πάλιν κατωτέρω τὸ Παρεκκλήσιον τῆς Ἁγίας Ζώνης, τῆς ὁποίας τὴν κατάθεσιν ἑορτάζομεν κοινῶς τὴν 31ην Αὐγούστου, ἀφ᾿ οὗ μετεκόμισεν αὐτὴν ἀπὸ τὰ Ἱεροσόλυμα εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν ὁ Βασιλεὺς Ἀρκάδιος.
Περαιτέρω τοῦ Παρεκκλησίου τῆς Ἁγίας Ζώνης εἶναι τὸ Παρεκκλήσιον τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος καί τινα δένδρα λεύκης, καὶ πάλιν ἀνωτέρω εἶναι τὸ ἀσκητικὸν κατάλυμα τῶν δύο βασιλικῶν ἀνθρώπων, περὶ ὦν προηγουμένως εἴπομεν. Ὄπισθεν δὲ τούτου εἶναι τὸ Παρεκκλήσιον τῆς Ἁγίας Ἄννης͘ εἰς τὸν τόπον τῶν Παρεκκλησίων τούτων ἐστάθησαν, ὡς φαίνεται, οἱ ἑβδομήκοντα πρεσβύτεροι τῶν Ἑβραίων καὶ ἔβλεπον μακρόθεν τὴν παρουσίαν τοῦ Νομοδότου Θεοῦ εἰς τὴν κορυφὴν τοῦ Σινᾶ, ἡ ὁποία δὲν φαίνεται ἀπὸ ἄλλο μέρος τοῦ Ὄρους, καὶ τότε μὲν δὲν ἠδύναντο νὰ προσεγγίσουν, ὕστερον ὅμως ἀνέβησαν μετὰ τοῦ Ἀαρὼν καὶ Ναδὰβ καὶ Ἀβιούδ.
Καὶ εἶδον τὸν τόπον, οὗ ἑστήκει ἐκεῖ ὁ Θεὸς τοῦ Ἰσραήλ, καὶ τὰ ὑπὸ τοὺς πόδας αὐτοῦ ὡσεὶ ἔργον πλίνθου σαπφείρου, καὶ ὤσπερ εἶδος στερεώματος τοῦ οὐρανοῦ τῇ καθαριότητι (Ἔξοδ. Κεφ. ΚΔ’).
Ἀπὸ τὸ Παρεκκλήσιον τῆς Ἁγίας Ἄννης, εἰς ἀπόστασιν μιᾶς ὥρας κάτω εἶναι δι᾿ ἄλλης ὁδοῦ κατάβασις ἀπὸ τὸ Ὄρος εἰς τὸ μονύδριον τῶν Ἁγίων Τεσσαράκοντα, περὶ οὗ ἀνωτέρω ἀναφέραμεν. Τοιαῦτα πάντιμα καὶ πολλὰ ἐπιφέρει τὸ Θεοβάδιστον Ὄρος Σινᾶ καθ᾿ ὅλον τὸ ὕψος καὶ τὴν περιφέρειάν του, περιστρεφόμενον ὡς δεκαπέντε μίλλια. Εἶναι ὅλον καθηγιασμένον ἀπὸ κορυφῆς ἕως τὰς ὑπωρείας. Εἰς μὲν τὴν κορυφὴν κατέβη ὁ ἴδιος ὁ Θεὸς καὶ τὸ ἡγίασε διὰ τῆς αὑτοῦ παρουσίας, δοὺς τὸν θεόγραφον Νόμον τῷ αὑτοῦ θεράποντι Μωϋσῇ. Ἀπὸ τὴν κορυφὴν δὲ ἕως κάτω εἶναι ἡγιασμένον μὲ τὰς προσευχὰς καὶ τὰς νηστείας τοῦ Μωϋσέως, τοῦ Ἀαρὼν καὶ τοῦ Θεσβίτου Ἠλιού. Εἶναι ὅλον ποτισμένον μὲ τὰ ἀέναα δάκρυα καὶ μὲ τοὺς ἀσκητικοὺς ἱδρώτας τῶν ἰσαγγέλων ἐκείνων ἀρχαίων Ἐρημιτῶν καὶ Ἀσκητῶν. Εἶναι ποτισμένον μὲ τὰ αἵματα τῶν ἐν αὐτῷ ὑπὸ τῶν Σαρακηνῶν καὶ ἄλλων βαρβάρων σφαγέντων Ὁσιομαρτύρων. Εἶναι τὸ ἁγιώτερον τῶν τῆς γῆς ὀρέων. Τοιούτους ἔχον στολισμοὺς δικαίως καυχᾶται κατὰ τῶν ἄλλων ὀρέων καὶ ἐπαινεῖται ἐκ στόματος τοῦ Προφήτου Δαβίδ͘ Ἵνα τί ὑπολαμβάνετε ὄρη τετυρωμένα; Τὸ ὄρος ὃ ηὐδόκησεν ὁ Θεός κατοικεῖν ἐν αὐτῷ (Ψαλμ. ΞΖ’, 17). Ἡ ἀπόστασις αὐτοῦ ἀπὸ τὴν μεγάλην Πόλιν τῆς Αἰγύπτου εἶναι δώδεκα ἡμερῶν, ὁμοίως καὶ ἀπὸ τὴν Ἱερουσαλήμ.
Περιελθόντες οὕτω ἅπαντα τὰ τῶν ὁσίων θεῖα καὶ ἱερὰ σκηνώματα κατήλθομεν πάλιν εἰς τὴν Μονήν, ἔνθα τὴν ἑπομένην ἡμέραν Τρίτην, 4 τοῦ μηνὸς Ἰουνίου, ἀνεπαύθημεν. Τὴν δὲ ἑπομένην, Τετάρτην, 5 Ἰουνίου μηνός, ἀνεχωρήσαμεν ἐκ τῆς Μονῆς εἰς Ραϊθώ, κατευθυνόμενοι εἰς προσκύνησιν τῶν ἱερῶν καὶ ἱστορικῶν τόπων.
Ἀναχωρῶν ἐκ τῆς προσφιλεστάτης μου σεβασμίας Μονῆς τοῦ Σινᾶ, ἔνθα τόσα ἀξιοθέατα εἶδον, καὶ ἔνθα τόσην εὐμένειαν πρὸς τὴν ἀναξιότητά μου ἀπήλαυσα τῇ τοῦ Θεοῦ χάριτι, συνέταξα μετὰ βαθυτάτης συγκινήσεως τὴν ἑξῆς εὐχαριστίαν μου πρὸς τὸν φιλάνθρωπον Θεόν, καὶ τοὺς ἐν Σινᾷ πατέρας καὶ ἀδελφούς, ἣν ὑπογράψας ἄφησα ἐν τῷ γραφείῳ τῆς Μονῆς εἰς ἀνάμνησιν:
«Ἀξιωθεὶς τῇ Χάριτι καὶ εὐδοκίᾳ τοῦ Παναγάθου Θεοῦ καὶ Πατρὸς κατιδεῖν καὶ προσκυνῆσαι τὸν Θεοδέγμονα Τάφον, τὸν φρικτὸν Γολγοθᾶν, τὸ Πάνσεπτον Σπήλαιον, καὶ πάντα τὰ ἐν Παλαιστίνῃ, Ἰουδαίᾳ τε καὶ Γαλιλαίᾳ ἅγια Προσκυνήματα καὶ σεμνεῖα βουλὴν ἐθέμην, ὅπως καὶ εἰς προσκύνησιν τοῦ Θεοβαδίστου Ὄρους Σινᾶ ἔλθω. Ἀναχωρήσας ἐξ Ἱερουσαλὴμ σιδηροδρομικῶς ἦλθον εἰς Σουέζ. Ἐκ Σουὲζ διαπλεύσας θαλάσσης τὸ Ἐρυθραῖον πέλαγος, ὅπερ ὁ παλαιὸς ἐπέζευσεν Ἰσραὴλ ἀβρόχοις ἴχνεσι, Μωσέως Σταυροῦ τύπον χαράξαντος, ἔφθασα εἰς Ραϊθώ. Κἀκεῖθεν καμηλοδρομικῶς τριήμερον ἀνύσας πορείαν ἦλθον ἀγαλλομένῃ ψυχῇ καὶ καρδίᾳ, μετάρσιος δὲ τῷ πνεύματι, εἰς τὴν ἀρχαιοτάτην καὶ ἱστορικοτάτην Ἱερὰν καὶ Ἁγίαν Μονὴν τὴν δομηθεῖσαν ὑπὸ τοῦ Αὐτοκράτορος Ἰουστινιανοῦ. Ἐπροσκύνησα ἀνυπόδητος τὸν τόπον ἔνθα Μωϋσῆς εἴδε τὴν Βάτον. Ἀνῆλθον εἰς τὴν Ἁγίαν Κουρφήν, ἔνθα ὁ Θεὸς ἐν νεφέλῃ καὶ γνόφῳ καὶ ἐν ἤχῳ σαλπίγγων κατέβη καὶ ἐνεχείρισε τῷ θεράποντι Μωϋσῇ τὰ πυξία τὰ λίθινα τὰ περιέχοντα τὸν Θεόγραφον Νόμον. Ἀνῆλθον εἰς τὴν κορυφὴν τῆς Ἁγίας Αἰκατερίνης, μετέβην εἰς τὸ σπήλαιον Ἰωάννου συγγραφέως τῆς Κλίμακος καὶ ἐπεσκέφθην ὅλα τὰ πέριξ τῆς Μονῆς Παρεκκλήσια καὶ Ἀσκητήρια τῶν παλαιῶν Ὁσίων Πατέρων.
»Ἀδυνατεῖ γλῶσσα ἀνθρώπινος καὶ κάλαμος γραμματέως ὀξυγράφου νὰ παραστήσουν τά μεγαλεῖα τοῦ Θεοβαδίστου τούτου Ὄρους, τὸ ὁποῖον Ὄρος ἡρετίσατο καὶ ἐξελέξατο καὶ ἐδόξασε καὶ ἡγίασεν ὁ Κύριος ἀπὸ πάντων τῶν ἄλλων τῆς γῆς Ὀρέων. Ἀνεξάλειπτα θὰ μένουν ἐκ τῆς μνήμης τὰ ὄντως οὐράνια μεγαλεῖα τοῦ Ὄρους Σινᾶ.
»Εὐχαριστίαν λοιπὸν καὶ δοξολογίαν προσφέρω τῷ Παναγάθῳ Θεῷ καὶ Πατρὶ τῷ ἐν Οὐρανοῖς, τῷ Ὀφθέντι ἐν ὄρει Σινᾶ, καὶ πλάκας δόντι τῷ νομοθέτῃ Μωσῇ, τῷ ἐν πυρὶ καὶ Βάτῳ τόπον τὸν τῆς Ἀειπαρθένου τῷ Μωϋσῇ μυστήριον γνωρίσαντι, τῷ ἐπ᾿ ἐσχάτων δι᾿ ἡμᾶς πτωχεύσαντι ἑκουσίως καὶ σταυρὸν καὶ θάνατον σαρκὶ καταδεξαμένῳ, τῷ τὴν ἡμετέραν φύσιν τῆς φθορᾶς ἀπαλλάξαντι καὶ εἰς οὐρανοὺς διαβιβάσαντι. Ὑπερευχαριστῶ καὶ ὑπερευλογῶ Αὐτὸν καὶ τὴν Πανύμνητον καὶ Ὑπερένδοξον Θεοτόκον Μαρίαν τὴν Παρθένον, Βάτον τὴν ἀκατάφλεκτον, Κιβωτὸν τὴν ἁγίαν, τὴν σωτηρίαν ἡμῶν τῶν ἁμαρτωλῶν, δι ὅσα μὲ ἠξίωσαν καὶ εἶδον καὶ ἀπήλαυσα.
»Ὑπερευχαριστῶ τοὺς ἐν Ἁγίῳ τούτῳ Ὄρει Σινᾶ Ἁγίους Πατέρας, τὸν Πανιερώτατον Ἀρχιεπίσκοπον Σιναίου Κύριον Πορφύριον διὰ τὰς πρὸς τοὺς Πατέρας δι᾿ ἐμὲ συστάσεις του, καὶ πάντας τοὺς Πατέρας τοὺς διαμένοντας, τὸν Ἅγιον Δικαῖον κύριον Θεόκλητον καὶ τοὺς λοιπούς, διὰ τὰς πολλὰς περιποιήσεις καὶ τὴν ἀδελφικὴν φιλοξενίαν, ἣν μοὶ ἐπεδαψίλευσαν. Βαθυτάτην λύπην αἰσθάνομαι ἐν τῇ ψυχῇ μου ὅτι ᾶναχωρῶ ἀπὸ τοιοῦτον Ἅγιον Τόπον͘ ἀλλ᾿ εἰ καὶ ἄπειμι τῷ σώματι, ἀλλ᾿ οὐ τῷ πνεύματι.
» Ἐν τῇ Ἁγίᾳ καὶ Ἱερᾷ Μονῇ τοῦ Θεοβαδίστου Ὄρους Σινᾶ
τῆ 4ῃ Ἰουνίου 1924
» ΦΙΛΟΘΕΟΣ ΖΕΡΒΑΚΟΣ Ἀρχιμανδρίτης
Προσκυνητής».
ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟΝ
Ι
ΑΝΑΧΩΡΗΣΙΣ ΑΠΟ ΣΙΝΑΙΟΥ – ΕΠΑΝΟΔΟΣ ΕΙΣ ΑΘΗΝΑΣ
Ἔνδακρυς Ἀποχαιρετισμός. Εἰς τὴν περιλάλητον Ραϊθώ. Αἱ πηγαὶ τῶν ὑδάτων καὶ τὰ στελέχη τῶν φοινίκων. Τὰ σπήλαια τῶν ἀσκητῶν. Τὰ μυστηριώδη σήμαντρα. Πρὸς τὰς πηγὰς τοῦ πετρελαίου.
Μεγάλον πόνον, ἐπαναλαμβάνω, καὶ θλῖψιν ἠσθάνετο ἡ ψυχή μου, ὅτε ἀπεφασίσθη νὰ ἀναχωρήσω ἀπὸ τὸ Ἅγιον καὶ Θεοβάδιστον Ὄρος. Καθὼς υἱός τις χωριζόμενος ἀπὸ τοὺς φιλοστόργους γονεῖς του ἀπερχόμενος εἰς μακρυνὸν τόπον, αἰσθάνεται θλῖψιν καὶ ὀδύνην ἐν τῇ καρδίᾳ του, τοιουτοτρόπως καὶ ἐγὼ ἀπερχόμενος ἀπὸ τὰ σεπτὰ καὶ καθηγιασμένα ἐκεῖνα Προσκυνήματα, ἀπὸ τὴν Ἁγίαν Κορυφήν, ἀπὸ τὴν Ἁγίαν Βάτον καὶ τοὺς λοιποὺς Ἁγίους Τόπους, ἠσθανόμην θλῖψιν καὶ ὀδύνην, ὡσὰν νὰ ἐχωριζόμην ἀπὸ τὸν φιλάνθρωπον Θεὸν καὶ Πατέρα τὸν ἐν Οὐρανοῖς τὸν ἐν γνόφῳ καὶ θυέλλῃ φανέντα ἐν τῷ Ὄρει τούτῳ καὶ ἀπὸ τὴν Πάναγνον Μητέρα Αὑτοῦ καὶ μητέρα ἡμῶν τῶν χριστιανῶν, τὴν Πάναγνον Δέσποιναν, τὴν Βάτον τὴν ἀκατάφλεκτον, τὴν Κιβωτὸν τὴν ἁγίαν. Κ᾿ ἐνῷ ἀπηρχόμην πλέον ἀπὸ τὴν Μονὴν τοῦ Σινᾶ, καθ᾿ ὁδὸν ἔστρεφον τοὺς ὀφθαλμούς μου πάντοτε πρὸς τὴν Ἁγίαν Κορυφήν, καὶ μὲ θερμὰ δάκρυα ἀπέτεινα ἐπαλλήλους ἀποχαιρετισμούς. Μοὶ ἐφαίνετο ὡσὰν νὰ ἔβλεπον ἐπάνω εἰς αὐτὴν τὸν Βασιλέα τοῦ Παντὸς καθήμενον ἐπὶ τῶν Χερουβὶμ καὶ ὑμνούμενον ὑπὸ τῶν Σεραφείμ. Τέλος ὕστερον ἀπὸ μίαν ὥραν ἀπεκρύβη ἐκ τῶν ὀφθαλμῶν μου ἡ Ἁγία Κορυφή, ἀλλ᾿ ὄχι καὶ ἀπὸ τὸν νοῦν μου καὶ ἀπὸ τὴν καρδίαν μου. — Ὠ, Ἅγιον καὶ Θεοβάδιστον, Θεοδόξαστον καὶ Θεοτίμητον Ὄρος! Ποῖον Ὄρος, τετυρωμένον! Ὄρος τοῦ Θεοῦ Πανθαύμαστον, χαῖρε, χαῖρε, πάλιν ἐρῶ, χαῖρε!
Ἐπεθύμουν νὰ ἔμενα μέχρι τέλους τοῦ βίου μου ἐπάνω εἰς τὴν Ἁγίαν Κορυφήν σου, νὰ θαυμάζω τὰ μεγαλεῖα σου, νὰ ὑμνῶ, δοξάζω καὶ μεγαλύνω τὸν Σὲ δοξάσαντα καὶ μεγαλύναντα φιλάνθρωπον Κύριον, ἀλλ᾿ ὡς ἁμαρτωλὸς καὶ ἀνάξιος σὲ ὑστεροῦμαι. Σήμερον χωρίζωμαι ἀπὸ σοῦ σωματικῶς ἀλλ᾿ ἐλπίζω ὅτι μὲ τοὺς νοερούς μου ὀφθαλμοὺς πάντοτε θὰ σὲ βλέπω καὶ θὰ ἀγάλλεται ἡ ψυχή μου εἰς τὸ κάλλος καὶ τὴν λαμπρότητά σου. Ὠ Θεέ μου πολυεύσπλαχνε! καὶ τὶ νὰ Σοὶ ἀνταποδώσω περὶ ὦν μοι ἀνταπέδωκας; Σὲ εὐχαριστῶ. Ἡ χάρις σου μὲ ἠξίωσε καὶ εἶδον καὶ ἐπροσκύνησα πάντας τοὺς Ἁγίους Τόπους, εὶς οὓς ὁ Μονογενής Σου Υἱός, τὴν οἰκείαν φύσιν ἀμφιασάμενος, ἐγεννήθη, ἐβαπτίσθη, ἐπεριπάτησεν, ἐδίδαξεν, ἐθαυματούργησε, μετεμορφώθη, ἔπαθεν, ἐτάφη καὶ ἀνέστη τριήμερος. Ἐπροσκύνησα τὴν Ἁγίαν Βάτον τὴν ὑπὸ Μωϋσέως ὁραθεῖσαν πυρὶ καιομένην καὶ μὴ καταφλεγομένην, τὴν τὸ μυστήριον τῆς θείας σαρκώσεως τοῦ μονογενοῦς Σου Υἱοῦ καὶ Θεοῦ ἡμῶν προτυπώσασαν. Ἀξίωσόν με, Σὲ ἱκετεύω θερμῶς, νὰ ἔλθω μετὰ τὴν ἐκ τῆς Σαρκὸς ἀπ᾿ ἐντεῦθεν ἀποδημίαν εἰς τοὺς Οὐρανοὺς νὰ Σὲ ἴδω πρόσωπον πρὸς πρόσωπον, καὶ προσκυνήσω Σὲ τὸν Ἄναρχον Θεὸν καὶ Πατέρα καὶ τὸν μονογενῆ Σου Υἱὸν καὶ τὸ Πανάγιον Πνεῦμα, τὴν Ἀδιαίρετον καὶ Ὁμοούσιον, καὶ Ὁμότιμον, καὶ Ὁμόδοξον, καὶ Ὁμοδύναμον, καὶ Ὁμόθρονον, Τρισυπόστατον, Τριαδικὴν μίαν Θεότητα. Ἴδω τὰς λαμπρότητας τῶν Ἁγίων Σου, καὶ ἀκούσω τὰ μελίρρυτα καὶ πάντερπνα ἄσματα τῶν Ἁγίων Ἀγγέλων, καὶ ἀπολαύσω τὰ ἀγαθά, ἃ ἡτοίμασας τοῖς ἀγαπῶσι Σε. Ὧν ἀγαθῶν ἀξίωσον καὶ πάντας τοὺς ἐν Χριστῷ ἀδελφοὺς ἐπιτυχεῖν.
Μετὰ τρεῖς ἡμέρας, ἤτοι τὴν Παρασκευὴν 7ην Ἰουνίου, ἐφθάσαμεν εἰς Ραϊθώ. Εἶχον συνοδοιπόρους εἰς τὴν ὁδὸν τοὺς Σιναΐτας πατέρας Ἀρχιμανδρίτην Ματθαῖον Κύπριον καὶ Γεννάδιον Πρωτοσύγγελον Λέσβιον.
Τὸ Σάββατον 8ην, λίαν πρωΐ, μετέβημεν μετὰ τοῦ μοναχοῦ Ἀγαπίου εἰς Αἱλείμ, ἔνθα κατὰ τὴν παράδοσιν τῆς Ἁγίας Γραφῆς παρενέβαλεν ἡ συναγωγὴ τῶν υἱῶν Ἰσραὴλ μετὰ τὴν παράδοξον διάβασιν διὰ τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης καὶ τὸν καταποντισμὸν τῶν Αἰγυπτίων. Ἐκεῖ ἦσαν τὰ ἑβδομήκοντα στελέχη τῶν φοινίκων καὶ αἱ δώδεκα πηγαὶ τῶν ὑδάτων. Ἐκ τῶν 12 Πηγῶν ὑπάρχουν μόνο ἑπτά, αἱ δὲ ἄλλαι, ὡς φαίνεται ἐκ τῆς πολυκαιρίας, ἔχουν καταχωσθῇ. Τὸ ὕδωρ τῶν πηγῶν τούτων ἐστὶν ὑφάλμυρον καὶ ἐξ αὐτοῦ δὲ ποτίζονται οἱ φοίνικες. Ἐκ δύο Πηγῶν ἀναβρύει ὕδωρ θερμόν, ὦν ἡ μία χρησιμεύει καὶ ὡς λουτρὸν διὰ τοὺς διαφόρους προσκυνητὰς καὶ περιηγητάς, καὶ ἰδίως τοὺς προσκυνητὰς τοῦ Καμπὲ Μωαμεθανοὺς καὶ τοὺς κατοίκους τῆς Ραϊθοῦ, περιοικοδομηθεῖσα διὰ τοῦτο καὶ στεγασθεῖσα. Εἶναι δὲ τὸ ὕδωρ ἰαματικόν, κυρίως διὰ τοὺς ὑπὸ ρευματισμῶν πάσχοντες. Μετέβημεν δὶς καὶ ἐλούσθημεν, τὸ Σάββατον καὶ τὴν Δευτέραν. Πλησίον τῶν Πηγῶν ἡ Μονὴ τοῦ Σιναίου ἔχει κῆπον καὶ οἷκον μὲ δωμάτια, ἔνθα παραμένει ὁ κηπουρὸς καὶ οἱ Πατέρες ὅταν ἔρχονται νὰ τρυγήσουν τοὺς φοίνικας. Εἰς μικρὰν ἀπόστασιν ἀπὸ τῶν Πηγῶν καὶ τοῦ κήπου εἶναι τὰ ἐρείπια τῆς ἀρχαῖας Μονῆς τοῦ Τιμίου Προδρόμου, οἰκοδομηθείσης ὑπὸ τοῦ Αὐτοκράτορος Ἰουστινιανοῦ.
Ἐκεῖ πλησίον ἡ Μονὴ ἔχει ἕτερον κῆπον καὶ φρέαρ μὲ ὕδωρ γλυκὺ καὶ κατάψυχρον. Ἐκ τοῦ φρέατος ὁ ἄραψ κηπουρὸς ποτίζει τὸν κῆπον, τὰ λαχανικὰ καὶ τὰ διάφορα δένδρα. Ἔξωθι τοῦ κήπου εἶναι τὸ νεκροταφεῖον τῶν Ὀρθοδόξων χριστιανῶν Ἀράβων καὶ Ἑλλήνων τῶν κατοικούντων τὴν κώμην Ραϊθὼ μὲ μικρὸν ἐκκλησίδιον. Πέριξ τοῦ ἐκκλησιδίου, ἐν τῷ χώρῳ τοῦ νεκροταφείου, εἶδον θεμέλια οἰκοδομῆς, ἄτινα φαίνονται ὡς θεμέλια ναοῦ. Ταῦτα περιεργαζόμενος ἀνεμνήσθην τὴν γενομένην τὸ πάλαι σφαγὴν ὑπὸ τῶν ἀγρίων Βλεμμύων, τῶν ἐν Σινᾷ καὶ Ραϊθῷ Ἀββάδων, ὦν τὴν μνήμην ἑορτάζει ἡ Ἐκκλησία ἡμῶν τῇ 14 Ἰανουαρίου, καὶ ἤρχισα τότε μετὰ μείζονος σπουδῆς νὰ περιεργάζωμαι τὰ θεμέλια ἐκεῖνα. Οὐδόλως ἀπίθανον, διενοούμην, νὰ ἦτο ἐνταῦθα τὸ Κυριακὸν τῶν ἐν τῇ ἐρήμῳ τῆς Ραϊθοῦ Ὁσίων Πατέρων, τῶν ὑπὸ τῶν βαρβάρων Βλεμμύων ἀνηλεῶς σφαγέντων. Διότι, ὡς ἀναφέρεται ἐν τῷ βίῳ τῶν Ὁσίων τούτων͘ «εἰς τὸ Ἀνατολικὸν μέρος τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης εἶναι ἕνα Ὄρος, ἀπὸ τὸ ὁποῖον εὐγαίνουσι βρύσες δώδεκα, πλῆθος φοινίκων ποτίζουσαι. Εἰς αὐτὸ τὸ ὄρος πολλοὶ ἀναχωρηταὶ ἐκατώκησαν εἰς σπήλαια καὶ τρύπας τῆς γῆς ἔχοντες τὸ Κυριακὸν ὄχι ἐπάνω εἰς τὸ ὄρος, ἀλλ᾿ ἐκεῖ πλησίον των, ἄνθρωποι μὲν κατὰ τὴν φύσιν γήϊνοι, ἀλλά, εἰς τὰς ἀρετὰς ἰσάγγελοι. Ἦσαν δὲ τὸν ἀριθμὸν 43 οἱ τρισόλβιοι͘ ἔχοντες προεστῶτα Παῦλόν τινα ὀνόματι ἀπὸ τὰς Πάτρας, ἄνθρωπον ἁγιώτατον καὶ διακριτικώτατον». Οὗτοι κατεσφάγησαν ὑπὸ τῶν Βλεμμύων Ἀράβων 40 τὸν ἀριθμόν, ἐκτὸς τριῶν οἵτινες διεσώθησαν, τὴν ἰδίαν ἡμέραν καθ᾿ ἣν καὶ ἐν τῷ Σινᾷ κατεσφάγησαν ὑπὸ τῶν Σαρακηνῶν ἕτεροι 40 τὸν ἀριθμὸν ὅσιοι Πατέρες.
Τὴν στιγμὴν καθ᾿ ἣν ἐθεώρουν τὰ θεμέλια τοῦ ναοῦ ἐκείνου ἠρώτησα τὸν ὁδηγόν μου μοναχὸν Ἀγάπιον ἂν ἦσαν παλαιά. Ἐκεῖνος μὴ γινώσκων, μοὶ ἀπεκρίνατο ὅτι δὲν ἠξεύρει, ἐπειδὴ ὡς φαίνεται ἐκείνας τὰς ἡμέρας κάποιος ἀπὸ τοὺς πλησίον ἰδὼν λίθον ἐν τῇ ἄμμῳ ἔσκαψε καὶ τὸν ἔβγαλε͘ κατόπιν, μοὶ λέγει, ἦλθαν καὶ ἄλλοι καὶ σκάπτοντες τριγύρω ἀνεκάλυψαν τὰ θεμέλια αὐτά, τὰ ὁποῖα παρατηρῶν καὶ ἐγὼ μετὰ περιεργείας, εἶδα ὅτι ἐφαίνοντο ὡς θεμέλια ναοῦ. Ἐκείνην τὴν στιγμὴν μοὶ ἐφάνη ὡς νὰ ἤκουσα φωνήν τινα μυστικὴν λέγουσάν μοι͘ «Ὧδέ ἐστι τὸ Κυριακόν, ἔνθα ἐσφάγη ὁ Ἁγιώτατος ἐκεῖνος προεστὼς ἀπὸ τὰς Πάτρας Παῦλος ὁμοῦ μὲ τοὺς ἄλλους Ὁσίους Πατέρας». Συγκίνησις μὲ κατέλαβεν ἐκείνην τὴν στιγμήν, δάκρυα δὲ ἔρεον ἐκ τῶν ὀφθαλμῶν μου ἀναλογιζομένου ὅτι τὸ ἔδαφος ἐκεῖνο ἦτο ποτισμένον μὲ τὰ αἵματα τῶν Ὁσίων͘ περιέβλεπον δὲ τῇδε κἀκεῖσε μήπως εὕρισκον τεμάχιόν τι λειψάνου͘ καὶ ἐὰν εἶχον ἐργαλεῖον, θὰ ἔσκαπτον. Μὴ εὑρίσκων δὲ ἐργαλεῖον ἀνεχώρησα λυπούμενος, συστήσας ὅμως εἰς τοὺς ἐν Ραϊθῷ νὰ προβῶσιν εἰς ἀνασκαφὴν τοῦ μέρους ἐκείνου.
Εἰς ἀπόστασιν μιᾶς ὥρας ἐκ τῆς Ραϊθοῦ ὑπάρχει κώμη κατοικουμένη ὑπὸ Μωαμεθανῶν͘ τρεῖς δὲ ὥρας μακρὰν αὐτῆς εἶναι ὁ λεγόμενος Βουσούγερα [Ἀμπουσουϊέρα], ἔνθα ὑπάρχουν πολλὰ σπήλαια καὶ ἀσκητήρια παλαιῶν ἀσκητῶν, εἰς τὸ παραθαλάσσιον τοῦ Ἀραβικοῦ κόλπου͘ ὑπάρχουν καὶ ὀλίγοι φοίνικες καὶ τρία φρέατα μὲ ὕδωρ ἁλμυρόν. Εἰς τὸ ὑψηλὸν μέρος τοῦ βουνοῦ εἶναι Παρεκκλήσιον τοῦ Ἁγίου Δημητρίου͘ εἰς δὲ τὴν ὑπωρείαν, εἰς ἀπόστασιν ἡμισείας ὥρας, ἀκούεται ἦχος καὶ ἀνακρούσματα ἐκκλησιαστικῶν σημάντρων, ἰδίως κατὰ τὰς ὥρας τῆς Ἀκολουθίας Ἑσπερινοῦ καὶ Ὄρθρου, καὶ κατὰ τὰς Κυριακὰς καὶ Ἑορτάς, περὶ τῶν ὁποίων ἄλλοι μὲν ὑπερφυσικῶς ἀποδίδουσι τὰ γλυκύτατα ἐκεῖνα ἀνακρούσματα εἰς θαυματουργίαν, ἄλλοι δὲ φυσικῶς ἐξηγοῦσι τὸ φαινόμενον, ὑπολαμβάνοντας διωρυγμένην τὴν γῆν εἰς συνεστραμμένους ὑπονόμους, ὅπου ἡ βιαία σύγκρουσις τῶν θαλασσίων κυμάτων καταθλίβουσα πολυτρόπως τὸν ὑπόγειον ἀέρα, διακωδωνίζει τοὺς τοιούτους ἤχους.
Ἐκεῖθεν εἰς διάστημα δύο ἡμερῶν εἶναι ἡ Φαράν, […] τόπος φοινικοτρόφος καὶ ὑδατόρρητος, ἐπιτήδειος εἰς φυτουργίαν διαφόρων λαχανικῶν. Ἐνταῦθα φαίνονται ὁμοίως ἐρείπια παλαιῶν οἰκοδομῶν, ὅπου ὑπῆρχεν ἄλλοτε καὶ φρούριον. Ἡ Φαρὰν ἦτο τότε ἐπίσημος κωμόπολις, τιμωμένη μὲ θρόνον Ἐπισκόπου, καὶ πρωτεύουσα τῶν πέριξ ἱκανῶν Χριστιανικῶν χωρίων.
Κατόπιν εἰς ἀπόστασιν πορείας τεσσάρων ἡμερῶν ὑπάρχουν τῆς Μερρᾶς τὰ πικρὰ νάματα, τὰ ὁποῖα ἐγλύκανεν ὁ Μωϋσῆς διὰ τοῦ ξύλου καὶ ἐπότισε τοὺς Ἑβραίους μετὰ τὴν διάβασιν τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης, τῆς ὁποῖας τὸ πλάτος τὸ σχισθὲν τότε καὶ ξηρανθὲν ὑπολογίζεται ἕως τεσσαράκοντα μιλλίων. Κατωτέρω εἰς ἀπόστασιν μιᾶς ὥρας ὑπάρχουν τὰ λεγόμενα Καράντουλα, εἰς διάστημα δὲ δύο ἡμερῶν ἀπὸ τούτων εὑρίσκονται ὕδατα λεγόμενα τοῦ Μωϋσέως. Ἐκεῖθεν μετὰ τέσσαρας ἡμέρας φθάνει τις εἰς τὸ Σουβεΐστιον [Σουέζ], τὴν πάλαι ποτὲ Ἡρώων καὶ Κλεοπατρίδα εἶτα πόλιν, ἐξ ἧς ἀπέχει τρεῖς ἡμέρας ἡ μεγάλη πόλις τῆς Αἰγύπτου, ἡ Ἀλεξάνδρεια.
Εἰς τὴν Ἐρυθράν. Φλογερὰ καμηλοπορεία. Ὁ δροσισμός μου ἀπὸ τοῦ ἐρυθραίου κύματος. Ἀρχίζω νὰ ψάλλω γνωστοὺς πρὸς τὴν Ἐρυθρὰν ὕμνους, ἵνα παύσουν οἱ πόνοι μου. Αἱ πηγαὶ τοῦ πετρελαίου. Μεγάλαι καὶ ἔκτακτοι τιμαί. Ὁ Ἄγγλος πλοίαρχος. Μία σημείωσίς μου πολὺ ἐπίκαιρος.
Παραμείναντες ἐν Ραϊθῷ ἡμέρας τέσσαρας καὶ πληροφορηθέντες ὅτι τὰ ἐν Ραϊθῷ προσεγγίζοντα πλοῖα ἐπετάχθησαν πρὸς μεταφορὰν Ἀράβων προσκυνητῶν εἰς Κιαμπέ, εἰς τὸν τάφον τοῦ Μωάμεθ, θὰ παρήρχοντο δὲ ἡμέραι 20 διὰ νὰ ἤρχετο ἄλλο πλοῖον, ἠναγκάσθην, τῇ μεσιτείᾳ τοῦ ἐν Ραϊθῷ ἀντιπροσώπου τῆς Μονῆς τοῦ Σινᾶ, Κυρίου Μωϋσέως Μηλέου, καταγομένου ἐκ Κερκύρας, νὰ καταφύγω πρὸς τὸν μίαν ἡμέραν μακρὰν τῆς Ραϊθοῦ διαμένοντα Διευθυντὴν τῶν Πηγῶν τοῦ Πετρελαίου R. R. M. Mahan, ἀμερικανόν, μήπως καὶ δυνηθῶ μὲ τὸ φορτηγὸν πλοῖον τὸ μεταφέρον τὰ πετρέλαια εἰς Σουὲζ νὰ ἀναχωρήσω. Ἀναχωρήσαντες ὅθεν διὰ στρατιωτικοῦ καμηλίου τὴν Δευτέραν 10ην Ἰουνίου ὥραν 10ην π. μ., μετὰ 8 ὥρας τροχάδην πορευόμενοι, παραλλήλως τῶν ἀκτῶν τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης[2] ἐφθάσαμεν εἰς τὰς Πηγὰς τοῦ πετρελαίου.
Εἰς ταύτην τὴν ὁδοιπορίαν ὑπέφερα πολύ, διότι ἐπὶ 8 ὥρας εἰς τὸ καῦμα τοῦ ἡλίου (ὅπερ εἰς ἐκεῖνον τὸν τόπον ὡς ἄλλη κάμινος Βαβυλωνία καίει) ἐπορευόμεθα χωρὶς νὰ κάμωμεν σταθμόν, φοβούμενοι μήπως ἀναχωρήσῃ τὸ πλοῖον καὶ δὲν προλάβωμεν. Τὸν καύσωνα ηὔξανεν ἔτι μᾶλλον ἡ ἀντανάκλασις τοῦ ἡλίου ἐπὶ τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης, ὁπόθεν φλόγες πυρὸς ἐξηκοντίζοντο. Ἀπὸ τῆς 12ης μεσημβρινῆς ὥρας ἤρχισα νὰ ὑποφέρω πόνους δριμυτάτους, ἰδίως εἰς τὴν ἀριστερὰν χεῖρα καὶ ἀριστερὸν πόδα, τὰ ὁποῖα ἦσαν ἐκτεθειμένα πρὸς τὸν ἥλιον καὶ τὴν θάλασσαν͘ ἐκοκκίνησαν, ἐμελάνιασαν, ἐψήθησαν, ὡς τὸ κρέας εἰς τὴν ἐσχάραν. Ἀλλὰ μ᾿ ὅλους αὐτοὺς τοὺς πόνους οὓς ἠσθανόμην, ἡ θεία χάρις μὲ ἐβοήθει, καὶ ἡ χαρμόσυνος θέα τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης (διότι εἰς πολλὰ μέρη ἡ θάλασσα ἔβρεχε τοὺς πόδας τῆς καμήλου) μὲ ηὔφραινε καὶ ἐπαρηγόρει͘ ἐπειδὴ εἶχον εἰς τὸν νοῦν μου τὸ μέγιστον θαῦμα, ὅπερ ἐν τῇ ὑμνουμένῃ αὐτῇ θαλάσσῃ ἐτελέσθη εἰς τὸν παλαιὸν ἐκεῖνον Ἰσραήλ, ὅπερ τύπος ἦτο τοῦ θαύματος τοῦ γενομένου εἰς ἡμᾶς, τὸν νέον Ἰσραήλ. Ἐπειδή, καθὼς ὁ Μωϋσῆς, ὁ Ἀρχηγὸς καὶ ὁδηγὸς τοῦ παλαιοῦ ἐκείνου Ἰσραήλ, Σταυροῦ τύπον χαράξας ἐν τῇ Ἐρυθρᾷ θαλάσσῃ διεβίβασεν ἀβρόχοις ποσὶ τὸν παλαιὸν ἐκεῖνον Ἰσραὴλ καὶ διέσωσεν ἀπὸ τὸν ἀλαζόνα αἰσθητὸν Φαραὼ καὶ εἰσήγαγεν εἰς τὴν γῆν τῆς Ἐπαγγελίας, τοιουτοτρόπως ὁ Νέος Μωϋσῆς, ὁ Ἀρχηγὸς καὶ ὁδηγὸς τοῦ νέου Ἰσραήλ, τοῦ χριστιανικοῦ λαοῦ, ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, διὰ τοῦ σταυρικοῦ αὑτοῦ θανάτου, τῆς ταφῆς, τῆς ἀναστάσεως, διαβιβάσας ἡμᾶς ἐκ τῆς θαλάσσης τῆς ἁμαρτίας, διέσωσεν ἀπὸ τὸν νοητὸν Φαραὼ διάβολον, καὶ εἰσήγαγεν εἰς τὸν Παράδεισον, τὴν αἰώνιον ζωήν. Ταῦτα διανοούμενος ἤρχισα μετ᾿ εὐφροσύνης καὶ ἔψαλλον τὴν Αην Ὠδὴν τοῦ Μωϋσέως͘ Ἄσωμεν τῷ Κυρίῳ ἐνδόξως γὰρ δεδόξασται. Ἵππον καὶ ἀναβάτην ἔρριψεν εἰς θάλασσαν. Βοηθὸς καὶ σκεπαστὴς ἐγένετό μοι εἰς σωτηρίαν, καὶ τὰ λοιπὰ τῆς Ὠδῆς. Εἶτα ἔψαλλον τὸ τοῦ θείου Δαμασκηνοῦ ἔξοχον Θεοτοκίον͘ Ἐν τῇ Ἐρυθρᾷ θαλάσσῃ τῆς Ἀπειρογάμου Νύμφης ἡ εἰκὼν διεγράφη ποτέ͘ ἐκεῖ Μωϋσῆς διαιρέτης τοῦ ὕδατος, ἐνθάδε Γαβριὴλ ὑπηρέτης τοῦ θαύματος, καὶ τὰ ἑξῆς. Κατόπιν τούτου ἔψαλλον τοὺς Εἰρμοὺς καὶ καταβασίας͘ Σταυρὸν χαράξας Μωσῆς ἐπ᾿ εὐθείας ράβδῳ τὴν Ἐρυθρὰν διέτεμε… Ἁρματηλάτην Φαραὼ ἐβύθισε τερατουργοῦσα ποτὲ Μωσαϊκὴ ράβδος σταυροτύπως πλήξασα… Ὑγρὰν διοδεύσας ὡσεὶ ξηράν, καὶ τὴν Αἰγυπτίαν μοχθηρίαν διαφυγών… Βυθοῦ ἀνεκάλυψε πυθμένα καὶ διὰ ξηρᾶς οἰκείους ἕλκει ἐν αὐτῷ καταλύψας ἀντιπάλους… Στίβει θαλάσσης κυματούμενον σάλον, ἤπειρον αὗθις Ἰσραὴλ δεδειγμένον… Χέρσον ἀβυσσοτόκον πέδον ἥλιος ἐπεπόλευσέ ποτε, ὡσεὶ τεῖχος γὰρ ἐπάγη ἑκατέρωθεν ὕδωρ… Ὁ Θειότατος πάλαι προδιετύπου Μωϋσῆς ἐν Ἐρυθρᾷ θαλάσσῃ… Πόντῳ ἐκάλυψε Φαραὼ σὺν ἅρμασι…
Τοιαῦτα καὶ ἄλλα ἁρμόδια τροπάρια ψάλλων μετ᾿ εὐφροσύνης καὶ ἀγαλλιάσεως, καθ᾿ ὅλην τὴν παρὰ τὰς ἀκτὰς τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης πορείαν μου, ἐνατενίζων δὲ πρὸς τὸ ποικίλον καὶ ἐρυθροβαφὲς χρῶμα αὐτῆς, ἐνίοτε δὲ καὶ πρὸς τὸ ἀπέναντί μου Ὄρος τοῦ Μεγάλου Ἀντωνίου καὶ τὴν Ἔρημον Παύλου τοῦ Θηβαίου, ἔνθα ἠσκήτευον οἱ τῆς Πανερήμου ἔνοικοι, διεσκέδαζον τὰς ἐκ τοῦ καύσωνος ὀδύνας͘ ἡ γὰρ πνευματικὴ ἀγαλλίασις ἐλάφρυνε τοὺς τῆς σαρκὸς πόνους. Φθάσαντες εἰς τὰς Πηγὰς τοῦ πετρελαίου μᾶς ὑπεδέχθη ὁ υἱὸς τοῦ ἀνωτέρω ὁμογενοῦς Μωϋσέως Μηλέου, Νικόλαος, καὶ τὰς δεούσας συστάσεις ἔκαμε πρὸς τὸν Κύριον Διευθυντὴν τῶν Πηγῶν τοῦ πετρελαίου, ὅστις μᾶς ἐφιλοξένησε καὶ μεγάλας περιποιήσεις μᾶς παρέσχε μετὰ τῆς τιμιωτάτης συζύγου του, παραχωρήσας ἡμῖν δωμάτιον καθαρὸν μὲ κλίνην καθαράν, καὶ ἄραβα εἰς ὑπηρεσίαν. Κατὰ τὰς ἡμέρας, ἃς ἔμενον ἐκεῖ, εἶχον πόνους δριμυτάτους ἀπὸ τὰ ἐγκαύματα τοῦ καύσωνος, ἰδίως τὴν νύκτα δὲν ἠδυνάμην νὰ ὑπνώσω ἐκ τῶν πόνων. Χάρις ὅμως εἰς τὰς περιποιήσεις τῶν ξένων ἐκείνων ἀνθρώπων (οἵτινες καίτοι δὲν μὲ ἐγνώριζον, ὅμως ὡς πατέρα των καὶ ἀδελφὸν μὲ ἐδέχθησαν καὶ ἐπεριποιήθησαν) μοὶ ἠλαττώθησαν οἱ πόνοι καὶ ἤρχισα νὰ βαδίζω. Προσμείναντες ἐκεῖ ἡμέρας τρεῖς, τὴν Πέμπτην ἑσπέρας 13 Ἰουνίου, ἀνεχωρήσαμεν. Μὲ συνωδείαν δὲ μὲ τὸ ἴδιόν των αὐτοκίνητον ἀπὸ τὴν οἰκίαν των μέχρι τοῦ Ἀτμοπλοίου ὁ Διευθυντὴς τῶν Πηγῶν μετὰ τῆς συζύγου του, καὶ μετὰ πολλῆς συγκινήσεως μὲ ἀπεχαιρέτισαν.
Εἰσελθόντες εἰς τὸ πλοῖον ἐγενόμεθα δεκτοὶ ἀπὸ τὸν κ. πλοίαρχον Ἄγγλον, οὗτινος ὁ πρῶτος πρὸς ἐμὲ λόγος ἦτο ὅτι ναῦλον δὲν θὰ πληρώσω, καὶ τὰ ἔξοδα τῆς τροφῆς θὰ εἶναι ἰδικά του͘ μοὶ παρεχώρησε δὲ και τὴν ἰδίαν του κλίνην καὶ ἀνεπαύθην. Ὀλίγον πρὸ τῆς δύσεως τοῦ ἡλίου ἀποπλεύσαντες, διαπλέομεν θαλάσσης, τὸ Ἐρυθραῖον Πέλαγος, ἐν ἄκρᾳ γαλήνῃ καὶ νηνεμίᾳ͘ ἠλπίζομεν δὲ ὅτι τὴν πρωΐαν θὰ εὑρισκόμεθα εἰς Σουέζ. Ὁ ἥλιος ἔδυσε καὶ ἡ νὺξ προέκυψεν͘ ἡμεῖς δὲ καθήμενοι ἐπὶ τῆς γεφύρας, ἐθαυμάζομεν τὸ μεγαλεῖον τῆς φύσεως, καὶ ἐν ἀγαλλιάσει καὶ εὐφροσύνῃ πνευματικῇ τὰς Ἑσπερινὰς ἀναπέμπομεν δοξολογίας τῷ τῶν ὅλων Θεῷ καὶ Ποιητῇ καὶ Πλάστῃ. Ἐλθούσης τῆς ὥρας τοῦ δείπνου, ὁ κύριος πλοίαρχος μᾶς ἐκάλεσεν εἰς τὴν τράπεζαν, ἐν ᾗ παρέθηκεν ἰχθύας νοστίμους, ἁλιευθέντας ἐκ τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης, καὶ ἄλλα ἐδέσματα καὶ ὀπώρας.
Διάπλους τῆς Ἐρυθρᾶς ἐν ὥρᾳ νυκτὸς σεληνοφωτίστου. Ἀπόλαυσις εὐφραντικὴ ἀφάνταστος. Αἰφνιδιασμὸς λαίλαπος καὶ θυέλλης. Ἐκεῖ ἀκριβῶς ὅπου κατεποντίσθη ὁ Φαραώ. Φόβος καταποντισμοῦ. Δραματικωτάτη ἀναπαράστασις τῆς Γραφικῆς τραγωδίας. Σωτηριώδης ἄφιξις εἰς Σουέζ.
Μετὰ τὸ δεῖπνον ἀνῆλθον εὐθυς εἰς τὸ κατάστρωμα τοῦ πλοίου, ἵνα ἀπολαύσω τὸ μεγαλεῖον ἐκεῖνο τῆς φύσεως, τοῦ ὁποίου τὴν ὡραιότητα ηὔξανεν ἡ ἄκρα γαλήνη καὶ νηνεμία τῆς θαλάσσης, καὶ νὰ ἴδω καὶ τὸν τόπον, εἰς ὃν κατὰ τὴν παράδοσιν λέγουσι ὅτι κατεποντίσθη ὁ Φαραὼ μὲ τὰ ἅρματα καὶ τοὺς ἀναβάτας. Ἐπλησιάζομεν ἤδη εἰς τὸν τόπον ἐκεῖνον͘ ἀπείχομεν τρία ἕως τέσσαρα μίλια. Ἡ θάλασσα ἦτο τελείως ἥσυχος καὶ ἀκίνητος ὡς ὕαλος, ὡς καθρέπτης͘ ἡ ἀντανάκλασις τῶν ἀστέρων τοῦ Οὐρανοῦ ἐπὶ τῆς θαλάσσης προσέδιδε διαφόρους καὶ ποικίλους χρωματισμοὺς εἰς αὐτήν, θέαμα θελκτικὸν καὶ πανευφρόσυνον. Ἀπεφάσισα δι᾿ ὅλης τῆς νυκτὸς νὰ μείνω ἐπάνω εἰς τὴν γέφυραν διὰ νὰ μὴ στερηθῶ τοιούτου λαμπροῦ καὶ μαγευτικοῦ θεάματος. Ἐν ᾧ δὲ ταῦτα χαίρων διελογιζόμην, αἴφνης σφοδρότατος ἄνεμος ἠγέρθη, καὶ τοσοῦτον ἰσχυρός, ὥστε τὸ ὕδωρ τῆς ἐπιφανείας τῆς θαλάσσης τὸ ὕψωνε πρὸς τὰ ἐπάνω καὶ ὡς βροχὴν εἶτα τὸ ἐξεσφενδόνιζε. Καὶ κατ᾿ ἀρχὰς μὲν ἐτάραττε τὴν ἐπιφάνειαν τῆς θαλάσσης, ὕστερον ὅμως ἤρχισε νὰ ταράττῃ αὐτὴν ἐκ τοῦ πυθμένος. Ἡ θάλασσα ἤλλαξεν ἀμέσως ὄψιν, κύματα δὲ ἄγρια ἤρχισαν νὰ ὑψοῦνται, τὸ δὲ πλοῖον ἐκλυδωνίζετο. Μὴ δυνάμενος νὰ παραμείνω πλέον ἐπὶ τοῦ καταστρώματος, κατῆλθον καὶ ἀνεκλίθην. Ἀλλ᾿ ὅσον ἡ ὥρα παρήρχετο, τόσον ὁ ἄνεμος κατήρχετο ἕως τοῦ βυθοῦ τῆς θαλάσσης. Ὁ νοητὸς Φαραώ, ὡς φαίνεται, ἠβουλήθη νὰ μᾶς πειράξῃ. Φόβος καὶ τρόμος ἦλθεν ἐπ᾿ ἐμέ, κρύος ἱδρὼς μὲ περιέλουσε καὶ ἀπελπισία, ὅτι εἶναι ἀδύνατον νὰ σωθῶμεν, ἀνέμενον δὲ ἀπὸ στιγμῆς εἰς στιγμὴν τὸν καταποντισμόν, ἐπειδὴ καὶ τὸ πλοῖον μικρὸν καὶ ὁ ἄνεμος ἰσχυρότατος ἔπνεε μὲ μεγάλην μανίαν. Τότε, μέσα εἰς ἐκεῖνον τὸν κρυερὸν φόβον μέσα εἰς τὴν μαύρην ἐκείνην ἀνεμοζάλην, ἦλθεν εἰς τὴν μνήμην μου ὁ καταποντισμὸς τοῦ ἀλάστορος Φαραώ. Καὶ ἡ γλῶσσά μου ἤρχισεν ἀμέσως νὰ ψελλίζῃ στίχους ἐκ τοῦ α΄ μωσαϊκῆς ᾠδῆς͘ Ἅρματα Φαραώ, καὶ τὴν δύναμιν αὐτοῦ ἔρριψεν εἰς θάλασσαν, ἐπιλέκτους ἀναβάτας τριστάτας κατεπόντισεν ἐν Ἐρυθρᾷ θαλάσσῃ… Ἀπέστειλας τὸ πνεῦμά σου, ἐκάλυψεν αὐτοὺς θάλασσα. Ἔδυσαν ὡσεὶ μόλυβδος ἐν ὕδατι σφοδρῷ…
Καὶ μοὶ ἐφαίνετο ὅτι ἔβλεπον τὸτε τὰ πτώματα τῶν Αἰγυπτίων οἰκτρὰ ναυάγια, τὰ ὁποῖα ἐκβρασθέντα ἀπὸ τοῦ πυθμένος ἐκύλιον τὰ κύματα ὡς ἄψυχα πράγματα, ὡς κιβώτια ξύλινα… Ἡ τρικυμία ἐξηκολούθει νὰ μαίνεται. Τότε ἀνεμνήσθην τὸν Ἅγιον Νικόλαον, ὅτε ποτὲ εἰς προσκύνησιν τῶν Ἱεροσολύμων ἀπερχόμενος κατελήφθη ὑπὸ σφοδρᾶς τρικυμίας͘ ἀλλὰ ἐκεῖνος δὲν ἐδειλίασεν, ἔμενεν ἀτάραχος͘ καὶ προσεπάθουν κ᾿ ἐγὼ ὁ ἀνάξιος νὰ ἐνθαρρύνω ἐμαυτόν͘ ἀλλ᾿ ἡ βοὴ τοῦ ἀνέμου, ὁ σάλος τῆς θαλάσσης καὶ τὸ κατρακύλισμα τοῦ πλοίου ἐπηύξανον τὴν δειλίαν μου. Καὶ ἄλλοτε ἐφώναζον ὡς ὁ Πέτρος͘ «Ἐπιστάτα, σῶσον ἡμᾶς ἀπολλύμεθα! Ἵνα τί ὑπνοῖς Κύριε; Ἴδε τὸν κίνδυνον. Ἐπιτίμησον τῇ θαλάσσῃ καὶ τοῖς ἀνέμοις καὶ θὰ κοπάσωσιν». Ἄλλοτε βλέπων τὸν ἄνεμον αὐξανόμενον καὶ τὸν κίνδυνον ἔτι μᾶλλον ἐπικείμενον ἔλεγον͘ «Ἀφ᾿ οὗ, Κύριε, οὕτως ἦτο τὸ θέλημά Σου, νὰ εὕρωμεν θάνατον καὶ πνιγμὸν εἰς τὰ ὕδατα τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης, πάριδε τὰς ἁμαρτίας μου καὶ παρέλαβε τὴν ψυχήν μου». Καὶ πάλιν ἐπικαλούμενος τὴν Ὑπεραγίαν Θεοτόκον ἔλεγον͘ «Παναγία μου, πρόφθασον! Ἅγιοι τοῦ Θεοῦ Προφῆται, Μωϋσῆ, Ἀαρών, Ἠλιού, Ἐλισσαιὲ καὶ Ἁγία Αἰκατερίνη, ἀπὸ τὴν κορυφὴν τοῦ Σινᾶ προφθάσατε, δότε χεῖρα βοηθείας, ἵνα μὴ ἀπολεσθῶμεν!...» Ἐπὶ 6 ἕως 7 ὥρας ἐδέρετο οἰκτρῶς τὸ πλοῖον ὑπὸ τῶν κυμάτων, εἰς τὸ μέρος ἀκριβῶς ὅπου κατεποντίσθη ὁ Φαραώ, χωρὶς νὰ δύναται νὰ προχωρήσῃ διόλου͘ τέλος μετὰ 7 ὥρας ἤρχισεν ὀλίγον κατ᾿ ὀλίγον ὁ ἄνεμος νὰ κοπάζῃ͘ καὶ τὴν πρωΐαν τῆς Παρασκευῆς, τῆς 14ης Ἰουνίου, ἐν ᾧ τὴν ἑσπέραν τῆς ἀναχωρήσεώς μας προϋποθέτομεν ὅτι θὰ εὑρισκόμεθα εἰς Σουέζ, εὑρέθημεν 3 ἕως 4 μίλια μακρὰν τοῦ μέρους ἔνθα κατεποντίσθη ὁ Φαραώ. Εἰς Σουὲζ δὲ ἐφθάσαμεν εἰς τὰς 3 μ.μ. τῆς Παρασκευῆς.
Ἀναχώρησις ἐκ Σουέζ. Κάϊρον. [...]
Ἐπειδὴ ἐν Σινᾷ καὶ Ραϊθῷ παρέμεινα πολλὰς ἡμέρας, ἐβιαζόμην δὲ νὰ ἐπιστρέψω εἰς τὴν Μονὴν τῆς Μετανοίας μου, δὲν ἠδυνήθην νὰ παραμείνω ἐν Σουέζ͘ καὶ διελθὼν ἐξ Ἰσμαηλίας, Ζαγαζικίου καὶ ἄλλων πόλεων καὶ χωρίων αἰγυπτιακῶν, ἔφθασα τὴν ἑσπέραν εἰς Κάϊρον͘ κατευθύνθην δὲ εἰς τὴν Ἁγίαν Αἰκατερίνην, μετόχιον τοῦ Θεοβαδίστου Ὄρους Σινᾶ, ἔνθα παραμένει διαρκῶς ὁ Ἐπίσκοπος Σιναίου σεβασμιώτατος κ. Πορφύριος, ὁ Σκευοφύλαξ Πολύκαρπος καὶ ὁ Π. Πορφύριος, Πρωτοσύγγελος Καθηγητὴς τῆς Ἀμπετείου Σχολῆς, ἐκ Κύμης. Ἀπουσιάζοντος τοῦ Ἐπισκόπου εἰς Εὐρώπην καὶ τοῦ Σκευοφύλακος διατρίβοντος ἐν Ἀλεξανδρείᾳ, μᾶς ὑπεδέχθη ὁ Π. Πορφύριος καὶ μᾶς ἐφιλοξένησεν ὅσας ἡμέρας ἐμείναμεν ἐν Καΐρῳ. Τὴν Κυριακήν, 16ην Ἰουνίου, μετέβημεν εἰς τὸν Πατριαρχικὸν ναὸν τοῦ Ἁγίου Νικολάου. Τὴν Δευτέραν 17ην, μετὰ τοῦ Πατρὸς Πορφυρίου ἐπεσκέφθημεν τὴν Ἀμπέτειον Σχολήν. […]
[1] Οὗτος καίπερ ὀλίγας γραμματικὰς γνώσεις ἔχων, ὡς φιλόπονος μέλισσα ἔχει ἰδίαις χερσὶν ὀγκῶδες βιβλίον συγγράψει ὡς εἶδος Εὐεργετινοῦ περὶ διαφόρων ὑποθέσεων, ἐρανισθεῖς παρὰ διαφόρων συγγραμάτων τῶν θείων Πατέρων καὶ Διδασκάλων παλαιῶν τε καὶ νέων.
[2] Ἐρυθρὰ ὠνομάσθη ἢ ἀπὸ Ἐρύθρα, τοῦ πρώτου ἐγκατοίκου τοῦ τόπου ἐκείνου, ἢ διότι τὸ ἔδαφος τῆς θαλάσσης καὶ τῶν πέριξ τόπων εἶναι ἐρυθρόν, ὅθεν κατὰ ἀντανάκλασιν κάμνει νὰ φαίνεται ἐρυθρὸν καὶ τὸ εἰς τὴν ἐπιφάνειαν ὕδωρ τῆς θαλάσσης.
