St.Cathrine Monastery - The Holy Monastery of the God-trodden Mount Sinai, Saint Catherines Monastery

Ἰδιαίτερη μνεία ἀξίζουν τὰ εἰκονογραφημένα χειρόγραφα τοῦ Σινᾶ, φιλοτεχνημένα μὲ μεράκι κυρίως ἀπὸ Μοναχοὺς γιὰ τὶς λειτουργικὲς ἀνάγ­κες τῆς Μο­νῆς. Οἱ παλαιότεροι εἰκονογραφημένοι κώδικες (8^ου–9^ου αἰ.) ἐγράφησαν στὸ ἴδιο τὸ μοναστήρι καὶ ἔχουν ἁπλῆ διακόσμηση, ἐνῶ οἱ περισσότεροι χρονολογοῦνται στὰ μεσοβυζαντινὰ χρόνια. Ἐξέχουσα θέση μεταξὺ αὐτῶν κατέχει ὁ περίφημος κώδικας τοῦ Ἰὼβ τοῦ 11^ου αἰῶνος, βιβλίο πόνου καὶ πίστεως ποὺ γοητεύει τοὺς πιστοὺς ἀνὰ τοὺς αἰῶνες. Ἄφθονα ἀντίγραφα τῆς Κλίμακος φέρουν μικρογραφίες τῆς οὐρανοδρόμου κλίμακος καὶ ποικιλία πολλῶν ἄλλων. Ἀπὸ τὰ χειρόγραφα τῶν λειτουργικῶν ὁμιλιῶν τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Ναζιανζηνοῦ, ποὺ διαβάζονταν στὸν ναὸ καὶ ἀλλοῦ, ξεχωρίζει ὁπωσδήποτε ὁ κῶδιξ 339, ποὺ διατρανώνει τὸν ρόλο τῆς τέχνης ὡς ὑπηρέτου τῆς Λατρείας, ἀλλὰ ἀναδεικνύει καὶ τὴν εὐλάβεια τῶν τεχνουργῶν του. Σημεῖο ἀναφορᾶς μεταξὺ τῶν βυζαντινῶν εἰκονογραφημένων χειρογράφων τοῦ Σινᾶ ἀποτελεῖ τέλος ἡ Χριστιανικὴ Τοπογραφία Κοσμᾶ τοῦ Ἰνδικοπλεύστου, ὁ κῶδιξ 1186 τοῦ 11^ου αἰῶνος. Ὅλα αὐτὰ ἀποδεικνύουν τὴν γενικότερη στάση τῶν παραγωγῶν καὶ τῶν ἀποδεκτῶν τους ἀπέναν­τι στὰ βιβλία καὶ τὴν θεία Λατρεία.

* * *

Εἰδικὸ κλάδο τῶν χειρογράφων ἀποτελοῦν ἐπίσης τὰ παλίμψηστα, ἐκεῖνα δηλ. ποὺ ἔχουν γραφεῖ ξανὰ μὲ νέο κείμενο κατόπιν ἀπαλείψεως τοῦ ἀρχικοῦ. Αὐτὸ συνέβαινε ὅταν ὑπῆρχε ἀνάγ­κη δημιουργίας ἑνὸς νέου βιβλίου, ἐνῶ κάποιο παλαιότερο κρινόταν ὡς μὴ χρήσιμο, ἐξ αἰτίας τοῦ τεραστίου κόστους τῆς συστάσεως ἑνὸς περγαμηνοῦ βιβλίου. Τὸ Σινᾶ κατέχει τὴν μεγαλύτερη σχετικὴ συλλογὴ στὸν κόσμο μὲ 160 γνωστὰ παλίμψηστα, μὲ πρῶτο στρῶμα γραφῆς ἀπὸ τὸν 5^ο ἕως τὸν 12^ο αἰῶνα, ἐκ τῶν ὁποίων μερικὰ εἶναι δὶς παλίμψηστα. Ἀνάμεσά τους ξεχωρίζουν οἱ δύο (ἀπὸ τοὺς τρεῖς συνολικὰ γνωστοὺς σὲ ὅλο τὸν κόσμο) συριακοὶ κώδικες μὲ τὴν Παλαιὰ Συριακὴ μετάφραση τοῦ Εὐαγγελίου (στὴν ὑποκείμενη γραφὴ τοῦ 5^ου αἰῶνος), ἐκ τῶν ὁποίων ὁ ἕνας ἔμεινε γνωστὸς ὡς «Κῶδιξ Σιναϊτικὸς Σῦρος», κα­θὼς ἐπίσης καὶ ὁ δὶς παλίμψηστος ἀραβικὸς 514, ποὺ περιέχει συριακὴ μετάφραση ἀγνώστου ἑλληνικοῦ κειμένου.

Μὲ τὴν βοήθεια τῆς σύγχρονης τεχνολογίας διενεργεῖται ἤδη φασματικὴ φωτογράφιση ὄχι μόνον τοῦ ἀναγνώσιμου μὲ γυμνὸ μάτι νέου κειμένου τῶν παλιμψήστων χειρογράφων, ἀλλὰ καὶ τοῦ σβησμένου παλαιοῦ. Χάρις στὰ σιναϊτικὰ παλίμψηστα, ἡ ἐπιστημονικὴ κοινότητα ἔκπληκτη ἔρχεται ἀν­τιμέτωπη μὲ ἀρχαῖα κείμενα ἀπὸ τὴν ἐποχὴ ἀκόμη τῆς κλασσικῆς ἑλληνικῆς γραμματείας, παν­τελῶς ἄγνωστα μέχρι τώρα.

* * *

Ἡ σιναϊτικὴ βιβλιοθήκη φημίζεται ἀκόμη γιὰ τὴν συλλογὴ τῶν παπύρων της. Πρόκειται γιὰ 125 τμήματα καὶ 22 σπαράγματα, χρονολογούμενα ἀπὸ τὸν 6^ο αἰῶνα.