ΟΡΟΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ
Βορείως τῆς κοιλάδος τῆς Μονῆς, ἀπέναντι ἀπὸ τὸ ὄρος Χωρήβ, ὀρθώνεται τὸ ὄρος τῆς ἁγίας Ἐπιστήμης, ὑψομέτρου 2070 μέτρων. Σὲ ἀνδρικὴ καὶ γυναικεία σκήτη τοῦ ὄρους τούτου ἀσκήτευσαν ἀντίστοιχα οἱ ἅγιοι Γαλακτίων καὶ Ἐπιστήμη κατὰ τὸν 3ο μ.Χ. αἰῶνα, ὁπότε καὶ ἐμαρτύρησαν κατὰ τὸν διωγμὸ τοῦ Δεκίου (250-252 μ.Χ.).
Σὲ ἀπόσταση 45΄ ἀνηφορικῆς πεζοπορίας ἀπὸ τὴν Μονὴ καὶ σὲ ὑψόμετρο 1800 μέτρων, εὑρίσκεται ἡ ἀνδρικὴ σκήτη ὅπου σώζεται ἐν λειτουργίᾳ Κάθισμα μὲ παρεκκλήσι τοῦ 3ου ἢ 4ου αἰῶνος καὶ παραπλεύρως κελλίον τοῦ 5ου αἰῶνος. Ἐδῶ ἔζησε στὰ 1962-1964 ὁ ὅσιος Παΐσιος ὁ Ἁγιορείτης.
Ἀκριβῶς πίσω ἀπὸ τὴν κορυφογραμμή, σὲ τόπο ὑπερβολικὰ δυσπρόσιτο καὶ πανταχόθεν ἀθέατο, εὑρίσκονται τὰ ἐρείπια τῆς γυναικείας σκήτης, ὅπου φαίνεται πὼς διέμεναν δώδεκα ἢ καὶ περισσότερες ψυχὲς κατὰ τὸν χρόνο τῆς ἀκμῆς της. Ὁ τολμηρὸς προσκυνητὴς μπορεῖ εὔκολα νὰ ἀντιληφθεῖ γιατὶ δὲν ἀνακάλυψαν τὶς Μοναχὲς οἱ Ρωμαῖοι ἀπεσταλμένοι. Τὸ παρακείμενο διάσελο εἶναι ὁπωσδήποτε τὸ σημεῖο ὅπου ἡ Ἐπιστήμη, σύμφωνα μὲ τὸ συναξάρι, ἀγνάντευε κρυμμένη τὴν κοιλάδα, μέχρις ὅτου ἀντίκρυσε τὸν πρώην σύζυγό της Γαλακτίωνα δέσμιο καὶ συρόμενο ὑπὸ τῶν στρατιωτῶν, καὶ ἔσπευσε αὐτοβούλως νὰ ἑνωθεῖ μαζί του στὸ μαρτύριο.
